grauw, kol of soep

[anaburen]

Vandaag was ik dus in de Peizermaden met een mede-cursiste aan het vogelen, en we troffen een grote groep ganzen aan. Ruim 100 stuks.
'Kijk!', zei zij. 'Kolganzen!'
Ik keek wat ik wilde, maar ik zag alleen maar soepganzen.
'Nee, die daar helemaal vooraan, die zwarte. Dat zijn Kolganzen.'
Ik dacht niet dat het Kolganzen waren, maar Soepganzen.
'En wat dacht je dan dat die witte ganzen waren?'
Sinds ik op Avifaunagroningen zit durf ik het bijna helemaal niet meer over Soepganzen te hebben, want dat wordt niet gewaardeerd heb ik de indruk.
De ganzen die ik zag leken mij niet veel te verschillen van:
http://www.anaburen.nl/platen/soepganzen.jpg
de soepganzen in het Noorderplantsoen
en van:
http://www.anaburen.nl/platen/soepganzen2_kardinge.jpg

Maar, Avifauna, vertel mij: wat is nu precies het verschil tussen een Grauwe Gans of Kolgans en een Soepgans?
1. Wat precies maakt een gans tot een Soepgans?
2. De ganzen in Kardinge zijn erg tam. Ze stormen op mij af als ik brood strooi. Maar die in de Peizermaden leken mij niet erg tam. Toch dacht ik dat het Soepganzen waren.
Hoe moet ik dat aan een medecursiste uitleggen? Die in de Peizermaden worden daar toch niet neergezet door een ganzenboer?
Als ik gelijk heb en het zijn Soepganzen, waarom zijn het dan Soepganzen?

Vragen, vragen.
Ana

[pieter]

Misschien is het handig om eens een goede vogelgids in te zien. Daar vind je vast een antwoord op al je vragen.
Succes
Petra

[anaburen]

Nee, ik heb de ANWB-vogelgids.
Die geeft geen antwoord op deze vragen.

Ana

[anaburen]

Dag Klaas,

Dank voor je complete verhaal. Ik ben vandaag nog maar eens met de ANWB-gids naar het Noorderplantsoen gegaan. Die kudde bij de Kerklaan is makkelijk, die hebben zo'n rommeltje aan vlekken en kleuren, dat maakt ze zo leuk als individu herkenbaar. Maar de kudde aan de Ebbingestraat vind ik veel lastiger. In de ANWB-gids staat o.a. een Taigarietgans afgebeeld met witte rand om een oranje snavel met alleen een donker puntje op het eind. Daar lijken ze op. Als ik deze ganzen ergens in een wei zag staan zou ik ze niet als soepganzen herkennen. Een aantal ganzen in de Peizermaden gister leek ook erg op een 1e winter Kolgans, die heeft nog geen zwarte banden op zijn buik. Maar het zijn vast allemaal Soepganzen geweest.
Trouwens, ik heb het er wel eens in een culinaire nieuwsgroep over gehad: het is niet aan te raden om soep van de plantsoenganzen te trekken. Er verdwijnt echter ieder jaar rond kerst weer een aantal..

Ik heb ook nog een lange tijd naar de Senegalpapegaai zitten kijken. Deze keer was hij niet in gezelschap van spreeuwen, maar helemaal alleen. Hij zag er nogal vrolijk uit en maakte erg veel kabaal.

groet
Ana

[anaburen]

Hallo Klaas,

Vandaag ben ik ook maar even met de ANWB-gids naar Kardinge gegaan, waar zich 54 soepganzen bevinden. Gewoon om te oefenen.
Toen ik het veld betrad waar ze aan het fourageren waren keken ze op en, geloof het of niet, ze stormden rennend en vliegend met zijn 54-en op mij af.
http://www.anaburen.nl/platen/2006-02-13ganzen7.jpg
Er kwam net een dame voorbij die haar verbazing uitsprak over dit gedrag.
'Dat doen ze anders nooit, ze zijn meestal schuw. Wat gek!'
Ik wou eerst doen alsof mijn neus bloedde, maar dat kon niet want die beesten drongen zich erg aan mij op. Dus ik heb het maar opgebiecht:
Ik heb ooit eens, een maand geleden, op een middag met die ganzen gespeeld. Ik had toevallig brood bij mij en wierp een stukje in de lucht. Daar stormden ze met zijn allen op af. Dat vond ik zo grappig dat ik het een aantal malen heb herhaald.
Die ganzen hebben een fenomenaal geheugen.
Maar goed, ik heb de ganzen goed bekeken en er zitten er ook een paar tussen met rudimentaire bandstrepen zoals een kolgans die heeft.
Ik geloof dat er met die soepganzen maar wat aangerotzooid wordt.
Wat mij wel opviel was dat de Kardingerganzen veel beter kunnen vliegen dan de Noorderplantsoenganzen. Het is nogal wat als die hele meute op je af komt vliegen.
'Kinderen zouden hier bang van worden.' zei de dame.
Nou, ik ken genoeg volwassenen die meteen rechtsomkeert maken.

Verder heb ik mij erg vermaakt met de zwanen.
Maar dat zullen wel weer soepzwanen zijn, ben ik bang.

Ana

[Toine]

Het is heel goed mogelijk dat over enkele jaren wel plaatjes van Soepganzen in vogelgidsen zullen zijn te vinden, omdat tot voor kort soorten als Zwarte Zwaan, Nijlgans, Heilige Ibis en Halsbandparkiet ook niet in boeken met wilde Europese vogels waren te vinden.

Goede uitleg klaas, dank hiervoor

Er zit wel degelijk verschil in, Zwarte Zwanen, Nijlganzen etc. zijn aparte soorten, niet gedomesticeerde vormen van een in Europa voorkomende soort. De door jouw genoemde vogels staan erin omdat deze in Nederland zeer veel te zien zijn, en sommigen zich zelfs al voortplanten. Al deze soorten komen oorspronkelijk hier niet vandaan.
De Soep- of tamme gans is een apart ras en stamt af van de Grauwe Gans. In feite staat die er dus al gewoon in. Misschien maken ze nog wel een keer een melding van een witte of bonte gans; maar in dat geval is het denk ik wachten totdat ze er ook Blonde Mandarijneenden, Witte Carolina eenden, Groene fazanten en Wilde Eenden met kleurafwijkingen erin gaan zetten....

Soepgans is een relatief nieuwe naam die door vogelaars is bedacht en gebruikt wordt voor gedomesticeerde afstammelingen van Grauwe Ganzen. Daarbij geldt ook nog eens dat zowel wildkleurige / wilde Grauwe Ganzen als Soepganzen ook wel eens (vooral in gevangenschap, maar ook wel in het wild) paren met andere soorten als Canadese Gans, Chinese Knobbelgans en ga zo maar door. Deze kruisingsproducten (zie ook de foto’s bij een eerdere bijdrage) zien er natuurlijk weer helemaal anders uit. Voor het gemak worden deze kruisingen vaak ook Soepgans genoemd.

Kolganzenbloed bevindt zich niet of nauwelijks in Soepganzen. Wel vertoont een (zeer?) klein aantal Soepganzen (veel) kenmerken van de Chinese Knobbelgans (ook wel Zwaangans genoemd Anser cygnoides). Vaak worden dit soort vogels voor het gemak ook Soepgans genoemd.

Gedomesticeerde vormen van de Grauwe Gans kom je in vele kleurslagen tegen, denk aan wit, grijs, bont, bruin (die niet op de wildvorm lijken). Er zijn ook bepaalde rassen gecreëerd, wat je ook veel bij tamme kippen en duiven ziet. Zo heb je bijvoorbeeld krulveerganzen, Toulouse ganzen (zeer zware ganzen), Twentse landganzen (bont). Dit zijn echter allemaal afstammelingen van de Grauwe Gans

Een andere gans die gedomesticeerd is, is de Zwaangans Anser cygnoides(die niet uit Europa komt):



De gedomesticeerde vorm van de Zwaangans wordt ook wel Chinese Knobbelgans genoemd en ziet er zo uit (of ze lijken hierop):



Een Chinese Knobbelgans is dus een gedomesticeerde vorm van de Zwaangans

Chinese Knobbelganzen worden ook erg veel gehouden en samen met de gedomesticeerde vormen van de Grauwe Gans zorgen ze ook voor nakomelingen, wat nogal voor een soepzooitje zorgt. Helaas zie je in het wild ook een hoop 'tamme' (Soep)ganzen die zich vermengen met wilde ganzen. Wat zeker jammer is omdat zo de Grauwe Gans op lange termijn steeds minder raszuiver wordt.

Maar goed, ik heb de ganzen goed bekeken en er zitten er ook een paar tussen met rudimentaire bandstrepen zoals een kolgans die heeft.
Ik geloof dat er met die soepganzen maar wat aangerotzooid wordt.

Kruisingen tussen Grauwe Ganzen en Kolganzen komen niet veel voor, maar uitzonderingen zijn er altijd natuurlijk. Graag zou ik nog eens foto's zien zodat ik (en anderen) kunnen oordelen.

Als ik zo even naar je foto's kijk, lijken mij dit op het eerste gezicht allemaal vormen van de Grauwe Gans.

Vaak komen we ook nog kruisingen tegen tussen o.a. Canadees x Brand, Grauwe x Canadees, Grauwe x Brand, Brand x Indische (exoot die ook vaak te zien is hier).

Hetzelfde komen we ook tegen met eenden. Alle tamme eenden (Pekingeenden, Kwakers, Smaragdeenden, Loopeenden, Rouaaneenden) zijn ontstaan uit de Wilde Eend. Hiervan lopen er ook een hoop rond in het wild, die weer paren met Wilde Eenden, waardoor we zo vaak eenden zien met witte veren, afwijkende kleurpatronen, kuifjes etc. in vijvers en sloten.

We hebben ook nog een andere gedomesticeerde eend, de Muskuseend, deze grote zwart-witte eend komt van oorsprong uit Zuid-Amerika en zie je hier ook steeds vaker in het wild (ontsnapt of gedumpt). Gelukkig kruist deze nog niet vaak met de Wilde Eend.

Veel succes verder met vogelen

[ArjenDrost]

Er zit wel degelijk verschil in, Zwarte Zwanen, Nijlganzen etc. zijn aparte soorten, niet gedomesticeerde vormen van een in Europa voorkomende soort. De door jouw genoemde vogels staan erin omdat deze in Nederland zeer veel te zien zijn, en sommigen zich zelfs al voortplanten. Al deze soorten komen oorspronkelijk hier niet vandaan.
De Soep- of tamme gans is een apart ras en stamt af van de Grauwe Gans. In feite staat die er dus al gewoon in. Misschien maken ze nog wel een keer een melding van een witte of bonte gans; maar in dat geval is het denk ik wachten totdat ze er ook Blonde Mandarijneenden, Witte Carolina eenden, Groene fazanten en Wilde Eenden met kleurafwijkingen erin gaan zetten....

Is wel waar, maar in veel vogelboekjes staat de soepduif (Columba unox) ook vermeld. Dit is ook een gedomesticeerde vorm van de Rotsduif, die ook normaal in Europa voorkomt. Dit is ook niet echt een vaste vorm (er is ook veel variatie), dus er staan dan ook verschillende plaatjes van in. Volgens mij is dit precies hetzelfde verhaal als dat van de ganzen. Dus wat dat betreft zouden ook de soepganzen erin moeten.

Groeten, Arjen

[anaburen]

Dag Toine,

Hartelijk dank voor de aanvullingen. Ik heb momenteel nog geen geschikte foto van een soepgans met rudimentaire bandstrepen, maar ik hoop er binnenkort een te kunnen maken.
Ik begrijp trouwens niet waarom er nauwelijks mengvormen voorkomen tussen soepganzen en Kolganzen. Betekent dat dat je ze ook nauwelijks samen zult aantreffen? Dat zou mij een hoop determinatieproblemen besparen.

Met vriendelijke groet
Ana

[Toine]

Hoi Ana,

Op http://www.waarneming.nl staan enkele meldingen van Grauwe x Kolgans. Ik heb ze zelf nog nooit gezien. Volgens mij zijn het er ook niet veel. Waarom dat dit is weet ik zo niet.. misschien heeft het er ook mee te maken dat Kolganzen veel schuwer zijn dan Grauwe Ganzen en zo minder met elkaar in contact komen, of dat Grauwe Ganzen wel in Nederland broeden en Kolganzen niet. Ik weet natuurlijk niet hoe het zit in het buitenland..
In ieder geval zie je vaker kruisingen tussen Canadees x Brand of Canadees x Grauwe (of soep-) Gans, dan een kruising met een Kolgans.
Kijk maar eens op http://www.waarneming.nl, hier vind je een aantal waarnemingen van o.a. hybriden van Kolganzen.

Brandgans x Kolgans:


Grote Canadese Gans x Kolgans:
(Hoewel ik hier mijn twijfels bij heb, ik dacht meer aan Grote Canadees x Grauwe...)

[willemwind]

Die tweede foto lijkt mij ook een Grote Canadese met een Grauwe; kijk maar naar de kleur poten, en de egale borst/rug (duidelijk van een grauwe), als het met een kolgans een kruising was waren er wel zwarte strepen (of onduidelijke) te zien. Verder kan een grauwe gans ook wel een beetje wit bij de snavel hebben zoals deze.... Geen kolgans x Canadees dus maar Grauwe x Canadees.


Willem