Vogel van het JaarBlauwborst (Luscinia svecica cyanecula)
Vogel van het Jaar 2011
 |
| Foto: Reint Jakob Schut |
Blauwborst (Witsterblauwborst) is in het zesde jaar verkozen tot Vogel van het Jaar.
De discussie over de soort van het jaar werd eigenlijk al een jaar eerder gevoerd tijdens de verkiezing van 2010. Toen werd dat de Patrijs. Mede omdat toen de Blauwborst als hele goede tweede uit de bus kwam en er weer een seizoen soort aan de beurt is, hebben we als werkgroep gekozen voor de Blauwborst.
Landelijk is als gevolg van een sterk toegenomen oppervlakte moerassen, moerasbos en verruigde gebieden ten gevolge van natuurbouwprojecten de verspreiding van blauwborsten in Nederland de afgelopen decennia spectaculair toegenomen. Veel nieuwe gebieden werden bezet en de aantallen schoten omhoog. Rond 1970 werden ca. 1000 paren vastgesteld, in 2000 werden er maar liefst tussen de 9.000 en 11.000 vastgesteld. De soort is daarom in 2004 van de Rode Lijst afgehaald. De laatste paar jaar lijken de aantallen iets terug te vallen.
In Vogels van Groningen (1983) wordt de Blauwborst een zeer schaarse broedvogel. (1 tot 5 paar) genoemd. Er wordt echter wel vermeldt dat uit oude publicaties blijkt dat Blauwborst 'vroeger' algemener was. De Vogelatlas van Groningen (1992) schat het aantal Blauwborsten op 15 paar en spreekt van een reële toename. Uit de Atlas van de Nederlandse broedvogels (2002) blijkt dat er ruim 700 paar in de provincie hebben gebroed! Zou deze opmars zich in Groningen nog doorzetten of is er nu misschien sprake van afname? Daar willen we graag een antwoord op hebben?
Broedvogel
In de jaren 70 moest je voor de Blauwborst nog naar Flevoland, of wat dichterbij naar het Bargerveen in Drenthe. In Groningen waren er zo weinig vogels dat eigenlijk niemand wist waar er een te scoren was. Na een aarzelend begin in de jaren 80 in o.a. het Lauwersmeer, is het broedvogelbestand van Blauwborst in Groningen sinds 1990 geweldig toegenomen. Behalve in de moerasgebieden begon de opmars eind jaren 80 ook in de Noord-Groninger akkers. In Groninger broeden tegenwoordig vermoedelijk meer Blauwborsten in extensief beheerde kavelsloten op het Hogeland, wijken in de Veenkoloniën en koolzaadvelden in het Oldambt dan in welk ander habitat dan ook. De Blauwborst is in zekere zin een akkervogel geworden, wat ook in een heel lang verleden eigenlijk al zo was. Daarnaast broeden ook aanzienlijke aantallen in de nieuwe natuurbouwgebieden en met name in moerasgebieden.
De Blauwborst begint gelijk in maart te zingen, heeft een zangpiek in april, een dipje in half mei met daarna een kleine opleving. In juli is de zang vrijwel afgelopen. Vogels zijn dan nog lang niet vertrokken maar moeilijk op te sporen omdat ze in de dekking blijven. Ze zitten dan vaak laag bij de grond, foeragerend op het slik tussen het riet.
Volgens de SOVON-handleiding voor Broedvogelonderzoek kunnen we zingende Blauwborsten tussen 1 april en 15 juli als potentiele broedvogels beschouwen. Een verdeling van 580 zingende vogels over het jaar verdeeld laat zien dat de Blauwborst vooral in april actiever zingt dan in mei. We moeten dus vooral in april er bij zijn. Nuttig is het bovendien om op bepaalde plekken even wat beter rond te kijken want er kunnen meerdere vogels dicht bij elkaar zingen.
De Roodsterblauwborst Luscinia svecica svecica is een echte toevalstreffer in Groningen, deze ondersoort wordt sporadisch in mei op trek gezien. Wel is het frappant dat hij eenmaal heeft gebroed. In 1999 werd een nest gevonden in een veenkoloniaal fabrieksaardappelveld.
Wat moet je doen:
- Noteer plaats en datum van elke Blauwborst, man/vrouw en territorium-indicerend gedrag zoals zang, balts of paring.
- Probeer, indien mogelijk, een tweede waarneming te verkrijgen. Een van de waarnemingen zou bij voorkeur tussen de Sovon-datumgrenzen moeten liggen, dat is van 1 april t/m 15 juli. Noteer eventuele bijzonderheden. De Blauwborst komt ook als doortrekker in aanzienlijke aantallen door.
- Via deze link kun je de plek opde kaart aanklikken waar je de Blauwborstgezien hebt. Je kunt op de kaart inzoomen en de marker (de rode druppel) verschuiven. Vervolgens klik je op de marker, waarna je de gegevens en bijzonderheden kunt invullen. Druk vervolgens op verzenden en sluiten. De gegevens worden automatisch toegevoegd aan de lijst en de kaart.
- Mocht je er niet uitkomen dan kun je altijd via de mail de gegevens doorgeven. Via het email adres is ook informatie op te vragen. Raadpleeg de kaart en de informatie op de site regelmatig dan kunnen we straks een zo volledig mogelijk beeld produceren.
Wat doen wij?
- Op de Website is deze speciale pagina aangemaakt met allerlei nuttige informatie over het project en de Blauwborst, zie hiervoor ook de link in het hoofdmenu “Vogel van het Jaar”. Hier zijn ook de vorige vogels van het jaar te zien, met daarbij vermeld de resultaten.
- De ingevoerde gegevens in de database worden door ons gecontroleerd en zo nodig aangepast. (in overleg met de melder uiteraard).
- De gegevens zijn op een kaart online te bekijken, de waarneming die wordt ingevoerd wordt direct zichtbaar als een bolletje, met daarin informatie betreft de melding. In de loop van het broedseizoen hopen we een steeds vollediger beeld te krijgen van de verspreiding van de Blauwborst en de aantallen waarin die voorkomt.
- Aan het eind van het jaar doen we een verslag van onze bevindingen in de Grauwe Gors, op de website en ook op een lezingenavond.
Tot slot
Wij hopen dat net als in voorgaande jaren weer veel mensen mee willen doen aan dit project zodat we het weer succesvol af kunnen sluiten. Heb je nog vragen stel ze dan gerust via E-mail:
Literatuur
- EJ Boekema, P Glas en JB Hulscher (1983) Vogels van Groningen. Groningen.
- van den Brink, H., J. Furda, J. van Klinken & K. van Scharenburg 1992. Vogelatlas van Groningen. Groningen.
- van Turnhout, C. 2002. Blauwborst Luscinia svecica cyanecula pp 346-347 in: SOVON Vogelonderzoek Nederland 2002. Atlas van de Nederlandse Broedvogels 1998-2000. Nederlandse Fauna 5. Leiden.
- SOVON Handleiding voor Broedvogelonderzoek van Arend-Jan van Dijk en Arjan Boele uit 2011
Namens Werkgroep vogel van het Jaar
Egbert Boekema en Henk de Lange
Foto: Jaap Koster
Links: