Verhalen van Vogelaars

Ode aan de industrie

door: Ana Buren

27 augustus 2008

Of ik zin heb om mee te gaan naar Hoogkerk om de stand van de Huiszwaluwen te inventariseren. ‘Ik vind alles best, als ik maar geen ladder op hoef.’ antwoord ik, door de jaren heen nauwelijks wijzer, maar wel een ietsepietsje voorzichtiger geworden.
Bauke wil in een loods van het dakbedekkingsbedrijf Smid & Hollander nestplankjes voor Boerenzwaluwen ophangen ter compensatie van verloren gegane broedgelegenheid in afgebroken loodsen.

Smid & Hollander. Die naam komt me bekend voor. Daar was een tijd geleden een geweldige brand. Ik fietste destijds door de Peizermaden, op zoek naar de Blauwborst. Ik was net bezig op een bankje mijn lunchpakketje uit te pakken toen vanuit de verte opeens een enorme zwarte stinkende rookwolk over mij heen trok en de zon verduisterde. Dat was Smid & Hollander.

Het bedrijf doet aan recycling, onder andere van poepluiers. Die luiers waren gaan broeien en er was een soort van hooibrand ontstaan.

Stond in het verleden de fabriek nog wel eens in een kwade reuk, daar is de laatste jaren veel verbetering in gekomen. Ze zijn zich gaan toeleggen op groene daken, milieuvriendelijke dakbedekking met onschuldige begroeiing die bestaat uit gezellige vetplantjes, geurige kruiden, zacht mos en wuivend gras. De directie staat positief ten opzichte van natuurbeheer en vogelbescherming en is graag bereid om aan compensatiemaatregelen voor de nesten van Boerenzwaluwen mee te werken.

De receptie is geheel verlaten. In het midden van de hal staat een eenzame telefoon ten behoeve van bezoekers. We melden ons hiermee aan en na enkele minuten heet de contactpersoon ons vriendelijk welkom. Er wordt gezorgd voor een ladder en verder kunnen we vrijelijk onze gang gaan. De man wijst ons de weg naar de deur die toegang biedt tot het bedrijfsterrein.

Het is een uitgestrekt stuk grond met allerlei constructies waarvan wij het doel niet kunnen bevroeden. Volkomen verlaten. Geen enkel geluid, alleen het geschriek van Boerenzwaluwen die bedrijvig in en uit de loodsen vliegen. Hoog tegen de plafonds zien we de nesten.

Bauke gaat aan de slag met die ladder, zijn boormachine en de nestplankjes en ik loop wat rond. Een absurde omgeving. Duizenden gestapelde dozen met Isoton en Pertex. Werkelijk geen enkel leven te bekennen, afgezien dan van Bauke en de Boerenzwaluwen.

‘Hallo?!’ Er is een man in de loods verschenen, dus ik rep mij blij verrast naar hem toe om een praatje te maken, gelukkig dat er hier ook mensen leven. Hij is ook erg verguld met mijn aanwezigheid en wil graag zijn verhalen kwijt. Hij heet Jan en is 62 jaar. Heeft zijn leven lang al hier gewerkt. 2009-09-29boerenzwaluwHij verhaalt over de brand en over de zwaluwen. Hij vertelt dat de jonkies door het kroost van Zwarte Kraaien worden opgevreten of gewoon voor de lol uit het nest gerukt, zodat ze als kadavertjes op de grond eindigen. Hij heeft ook een filosofie over ons mensen in relatie tot de avifauna. ‘We denken het zo goed te weten. Vogels willen dit en vogels willen dat. Maar zwaluwen willen gewoon industrieterreinen. Ik was laatst in Biddinghuizen bij het kleiduiven schieten en tot mijn verbazing zag ik dat het daar barstte van de vogels en hazen, terwijl de kogels hun om de oren vlogen. Dat zou je daar toch niet verwachten!’ Jan raakt even in gedachten verzonken. ‘Als kind ben je je nog niet bewust van de natuur. Je hebt het nog niet eens in de gaten dat er seizoenen zijn en dat er vogels bestaan. Je neemt alles als vanzelfsprekend aan. Pas op veel latere leeftijd krijg je daar oog voor.´ Dat is mooi gezegd vind ik.

Ik ga maar eens even kijken hoe het met Bauke en zijn plankjes gesteld is en Jan gaat verder met het aanvegen van de loods. Ik heb eigenlijk niet echt een functie. Ik schiet plaatjes. Bauke staat heldhaftig hoog op de ladder en boort zijn gaten.

Een kolonie Huiszwaluwen bevindt zich bij de nardinemengers. Een absurdistisch gebouw waar de Huiszwaluwen tussen de ijzeren dakbalken af en aan vliegen en hun nestjes hebben.
Ik ontmoet er zowaar nóg een mens die zijn ogen uitkijkt dat er een vrouwspersoon op het terrein rondscharrelt. Als ik hem verheugd wil aanspreken schiet hij snel een gebouw binnen en sta ik voor een dichte deur.
Teruggekomen bij de loods staat Jan nog steeds de vloer te vegen. ‘Het is bijna vijf uur, weekend. Ik ga zo naar huis’, zegt ie. Hij legt mij uit hoe ik de loods kan afsluiten en vertrekt. Bauke is met zijn laatste plankjes bezig en bergt tenslotte zijn spullen op.
‘Bauke, ik ga afsluiten hoor.’ waarschuw ik. ‘OK.’ zegt ie. ‘De volgende keer doen we het bij míj thuis.’ Een druk op de knop en het rolluik gaat naar beneden.

Over het geheel verlaten terrein lopen we terug. Onderweg komen we langs een uitstalling van groene daken met bedekkingen van kiezels, mos en sedum. Als een vergeten slagroomtaart na een uitbundig feestje hangt een schattig klein groen dakje dramatisch scheef te midden van de modeldaken en de industriegebouwen.

Groene daken zorgen voor een beter leefmilieu: ze nemen een deel van het regenwater op, helpen bij de temperatuurbeheersing van gebouwen en zorgen voor meer groen in de stad. Toch mooi van Smid & Hollander. En buitengewoon gastvrij dat we ons zo vrijelijk over het terrein kunnen bewegen.
We lopen naar het pand van de receptie en Bauke meldt ons met hartelijke dank telefonisch af.

Zwoegend fiets ik door het Groninger platteland en probeer Bauke's tempo bij te houden. We gaan dinsdag nog even langs bij de kartonfabriek Smurfit Kappa, het bedrijf dat het water schoner uitstoot dan het binnenlaat.

Daar zit de grootste Huiszwaluwenkolonie van de hele provincie. Ze zijn verzot op industriecomplexen, die zwaluwen. Joost mag weten waarom, maar ze voelen zich er thuis.
Wat zouden onze zwaluwen toch zonder industrie moeten beginnen?

Ana