Excursie naar weidevogelboer Murk Nijdam te Wommels 2018

Auteur: Dick Smid

14 april 2018

We waren aan de vroege kant en besloten onderweg even uit te stappen in Raerd bij de Jongemastate. Deze stins is in 1912 afgebroken, maar de stinseplanten zijn er nog. Winterakoniet, holwortel, bostulp, aronskelk, longkruid stonden in volle bloei. We worden verwelkomd door fraai vinkengezang en een rondvliegende grote bonte specht. In de bomen nestelen een kolonie roeken en enkele paren blauwe reigers. In de oude slotgracht krakeend en slobeend.

Vervolgens naar Wommels, naar weidevogelboer Murk Nijdam. Op het erf meteen boerenzwaluwen die uit de openstaande schuurdeuren in- en uitvliegen. Murk ontvangt ons zeer gastvrij en vertelt enthousiast over hoe hij zijn melkveebedrijf (42 ha) heeft ingericht om een optimaal biotoop te creeeren voor weidevogels, en met name voor de grutto. Geen ligboxen maar in de stal aangelijnde koeien (Blauwe Belgen!) waarvan de “ruige” mest aangelengd met stro op het land wordt uitgereden ...“Zo krijg je (kruiden-) rijker grasland en dus meer insekten in het gras, en dat is cruciaal voor het gezond opgroeien van de gruttokuikens”. Pas na half juni wordt er gemaaid, zodat het gras een voor de grutto prettige lengte krijgt om in te nestelen.

Grutto Fotograaf: @Arjo Bunskoeke

We wandelen de weide in. Overal scharrelen grutto’s rond. Overal is hun roep te horen. Ongelooflijk! Boven onze hoofden wordt geruzied tussen grutto’s, kraaien en kiekendieven. Een kiekendief heeft een jong haasje geslagen, maar laat die in de lucht uit zijn klauwen vallen, waarop een ouderhaas naar de plek des onheils spurt. Murk vertelt dat hij in samenwerking met de gemeente zelf het grondwaterpeil op zijn land kan beheren. Hierdoor is hij in staat lagere delen nat te houden en zo aantrekkelijk te houden voor zijn weidevogels. Verder werkt hij mee met het onderzoek van hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma naar de factoren die van invloed zijn op de gruttokuikenproductie en -overleving op zijn land.

We stappen in een fluisterboot die ons naar een paar prachtig aangelegde vogelkijkhutten brengt. De boot ligt laag in de sloot zodat we de vogels niet storen en ook geen sporen achterlaten voor de vos (!). De kijkhutten zijn aangelegd in plas-drasjes die 5-10 cm diep en ongeveer 50x70 m groot zijn. Hierin fourageren pal voor onze neus en bijna aanraakbaar grutto’s, kluten, scholeksters, kievitten, een paartje bergeenden, een groepje kemphanen en een enkele tureluur. Ideaal voor de fotograaf!

Kluut Fotograaf: @Arjo Bunskoeke

Murk trakteert op koffie met een gevulde koek en vertelt: “Ik ben in 2005 begonnen door een stuk land onder water te zetten en in 1 jaar tijd verdubbelde het aantal grutto’s. De afgelopen vijf jaar lag het aantal grutto broedparen op mijn land boven de 100, maar het aantal grootgebrachte kuikens verschilde enorm. Waarom? Daar proberen we met professor Piersma een antwoord op te vinden. Predatie speelt een rol, maar ook klimaatverandering. Als het voorjaar warm is, gaan de insekten uit het gras de lucht in, buiten het bereik van de kuikens”.

In de 2e kijkhut is een trapje naar een lager deel, een soort souterrain met een betonnen rand, waar je met je ogen 10 cm boven het waterpeil zit en de vogels op enkele meters voor je ogen rondscharrelen. In en rond de plas-dras baltsende en parende grutto’s. Een heel bijzondere ervaring. Zie hieronder voor een serie foto's !. Voor zijn bijzondere inspanningen ontving Murk in 2016 de “Bronzen Grutto” van de Vogelbescherming.

Soortenlijst van deze dag:

Bij de Jongemastate: roek, blauwe reiger. grote bonte specht, vink, winterkoning, roodborst, tjiftjaf, wilde eend, slobeend.

Bij Murk Nijdam: boerenzwaluw, graspieper, veldleeuwerik, witte kwik, kievit, kluut, grutto, scholekster, visdief, tureluur, meerdere groepen kemphanen, meerkoet, kokmeeuw, stormmeeuw, zilvermeeuw, kleine mantelmeeuw, huismus, bergeend, slobeend, wilde eend, kuifeend, krakeend, zwarte kraai, merel, spreeuw, buizerd en enkele bruine kiekendieven.