Noard-Fryslân Bûtendyks 2010 o.l.v. Bauke Koole

door: Ana Buren

25 september 2010

Een vogelexcursie voor langslapers: om tien uur verzamelen bij AH, Hoornse Meer, zodat we bij hoogtij bij Zwarte Haan kunnen zijn. Ondanks de niet erg optimistische weersverwachting vinkt excursieleider Bauke Koole 11 deelnemers aan op zijn presentielijstje.

Swarte Hoanne

Op naar Zwarte Haan in de gemeente Het Bildt, een hoogwatervluchtplaats voor talloze trekvogels. Door de Haansters wordt deze plek “het begin van de wereld” genoemd omdat de Nieuwe Bildtdijk er begint, terwijl vanuit Gronings perspectief dit afgelegen oord natuurlijk eerder de naam "het einde van de wereld" verdient. Bij het standbeeld van de slikwerkers parkeren we onze auto’s. Aan de overkant ligt Ameland. Tot de Tweede Wereldoorlog voer vanaf Zwarte Haan de veerboot tussen het vasteland en Ameland en was hier ongetwijfeld meer bedrijvigheid.

Twee Watersnippen vliegen over. Zo gauw we onze koppen boven de dijk uitsteken worden we bevangen door de kou en een straffe noordenwind. Maar dit nemen we voor lief want vóór ons bevindt zich een groep van ruim 3000 Kluten die de lucht ingaat, opgejaagd door een juveniele Grote Mantelmeeuw.

Een schouwspel dat nooit verveelt. Tegelijkertijd roept iemand: ‘Flamingo’s, vijf! Daar rechts!’ En ja, het roze spat eruit.Twee Chileense en drie Kleine Flamingo’s.

Diep in elkaar gedoken bovenaan de dijk komt er van alles langs: Bonte Strandlopers, Zilverplevieren, Kemphanen, Kanoeten, Wintertalingen, Noordse Sterns, duizenden Wulpen en Bergeenden. Beneden aan de dijk ontwaar ik een fotograaf met een hele grote toeter. Dat is een bekend silhouet, dus ik haast mij ernaartoe om handen te schudden. Het is de vorige eigenaar van mijn Canon EF 300 mm 1:4 L IS. Lang niet gezien. Hij komt niet zoveel meer in het Lauwersmeergebied; teveel mensen. Met ontzetting ziet hij mijn groep over zijn dijk marcheren. ‘Groningers zeker?’ We bespreken de Flamingo's en de waterstand. ‘Je moet hier over twee weken komen, dan is het springtij en wordt het 1.49 +NAP. Geweldig! Maar het mag dan geen oostenwind zijn, dan wordt het niks.’

Terug naar de groep. Af en toe verdwijnt er iemand naar de zuidkant van de dijk om op te warmen. Dáár is het zomer. Ik trek mijn dunne regenjasje wat dichter om mij heen en kijk jaloers naar Bauke’s warme hightechjagersjas van het merk Deerhunter.

Noarderleech

Bijna 1.000.000 vogels per jaar gebruiken deze plek als foerageergebied. Een weids landschap met zomerpolders, een dijk en uitgestrekte kwelders. Geen boom te zien. Een belangrijk foerageergebied voor de bijna miljoen vogels per jaar die hier hun toevlucht zoeken. Bauke vertelt over het beweidingsexperiment dat hier door de universiteit in samenwerking met It Fryske Gea wordt uitgevoerd om tot een optimaal weidebeheer te komen. Voorzitter Theo Jager, die hier ooit de vegetatie geïnventariseerd heeft, wijst de plantjes aan: schedefonteinkruid, snavelruppia, reukeloze kamille. Ieder plantje geeft zijn eigen kleurschakering aan de vlakte.

Even verderop grazen paarden. Dat zijn de wereldberoemde paarden van Marrum van de reddingsactie in november 2006 waarvan zelfs CNN verslag deed. De paarden waren na een storm door hoogwater ingesloten en een flink aantal verdronk. Wij zaten destijds allemaal ademloos aan de buis gekluisterd om te zien hoe vier stoutmoedige jonge amazones zo’n honderd paarden naar het vasteland leidden. We maken halt om een aantal steltlopers door de telescoop te bekijken: Groenpootruiters, Zwarte Ruiters en Tureluurs waden in de poelen.

Zoals het Noorderleeg moet ons land er vroeger uit gezien hebben. De Romeinen baalden ontzettend toen ze ons gebied binnenvielen. Ze liepen overal vast op die slenken en sloten. Net als wij trouwens. De brug die door It Fryske Gea over een waterinlaat geslagen is heeft alleen een middenstuk, geen begin en geen eind. We staan er wat besluiteloos voor. Ik verwacht eigenlijk dat wij, dames, nu door de mannen naar de overkant gedragen gaan worden, maar nee. We blijven met zijn allen beteuterd voor deze suggestie van een brug staan.

Er voegt zich een “local” bij onze excursiegroep. Hij komt hier al 65 jaar en vroeger was alles beter. ‘Over de lengte van die brug heeft It Fryske Gea lang vergaderd en dit was het compromis.’ zegt hij. Hij trekt zijn schoenen en sokken uit, stroopt zijn broekspijpen op en waadt resoluut en nogal macho door het water.

Verlangend kijken wij naar de overkant, waar het uitkijkpunt staat, dat wij vandaag niet zullen bereiken. Een grote groep vogelaars staat daar boven op de toren te kijken naar overtrekkende Grauwe Ganzen. Dat is een excursie van It Fryske Gea, waarbij de deelnemers in een bus geladen worden en met een tractor langs veilige banen door het gebied vervoerd worden. De watjes.

Boven de Zeeasters zwermen de Spreeuwen en grote groepen Wulpen vliegen over. Als we weer naar de dijk teruglopen is de lucht gevuld met duizenden Goudplevieren, Kieviten, Wilde Eenden en meeuwen.

Holwerd

We rijden over de pier naar de haven van Holwerd. Halverwege wordt er gestopt. Er vliegt een Blauwe Kiekendief vrouw boven de kwelders. Ze komt gestaag naderbij zodat ik mijn camera in de aanslag houd. Ze vliegt recht op ons af. Getver, zo kan ik niet scherp stellen. ‘Ze vliegt direct de auto in! Toe dan!’ Jaja, ik zie haar felle gele ogen vlak voor mij en vóór ik het weet scheert ze laag over de auto en weg is ze. Spijtig kijk ik naar al die onscherpe foto’s op mijn display. Als fotograaf moet je wel erg goed tegen frustratie kunnen.

Aan de kade hoor ik al het gekrijs van een Visdiefje. Het is in gezelschap van een veel stillere Zwarte Stern. We steken over naar de oostkant en daar scharrelt van alles in het slik: Bontbekplevieren, Kanoeten, Tureluurs. Sommige Tureluurs zijn wel erg groot uitgevallen. ‘Dat kunnen IJslandse Tureluurs zijn.’ beweert Bauke. Ik kijk hem wat sceptisch aan. ‘Ja die bestaan echt, de Tringa totanus robusta!’

Een Oeverpieper scharrelt tussen de basaltblokken. Een Tureluur en een Kanoet foerageren vlakbij in het slik. Af en toe werpen zij een blik op mij, maar laten zich verder niet storen. De Tureluur vindt een pier die hij geestdriftig uit de modder trekt. Hij kijkt mij weer aan en rent dan met de worm dwaas slingerend aan de punt van zijn bek van mij weg, bezorgd dat ik zijn wormpje af zal pakken.

We krijgen er maar niet genoeg van, maar het is al laat. Het water trekt zich terug en er verschijnt een prachtige regenboog, de belofte van God dat er nooit meer een zondvloed zal plaatsvinden. Maar hopelijk laat hij die springvloed van over twee weken nog wel even doorgaan. Dan wordt het dus 1.49 m boven ANP en hoef je alleen maar over de dijk te rijden om de mooiste plaatjes te schieten van al het gevogelte dat voor jouw auto staat te dringen.

Ana

Vogellijst opgesteld door Bauke

1 Fuut
2 Aalscholver
3 Blauwe Reiger
4 Lepelaar
5 Kleine Flamingo
6 Chileense Flamingo
7 Knobbelzwaan
8 Grauwe Gans
9 Brandgans
10 Rotgans
11 Bergeend
12 Smient
13 Krakeend
14 Wintertaling
15 Wilde Eend
16 Pijlstaart
17 Slobeend 18 Kuifeend
19 Bruine Kiekendief
20 Blauwe Kiekendief
21 Sperwer
22 Buizerd
23 Torenvalk
24 Meerkoet
25 Scholekster
26 Kluut
27 Bontbekplevier
28 Goudplevier
29 Zilverplevier
30 Kievit
31 Kanoetstrandloper
32 Kleine Strandloper
33 Bonte Strandloper
34 Kemphaan
35 Watersnip
36 Rosse Grutto
37 Wulp
38 Zwarte Ruiter
39 Tureluur
40 Groenpootruiter
41 Steenloper
42 Kokmeeuw
43 Stormmeeuw
44 Kleine Mantelmeeuw
45 Zilvermeeuw
46 Grote Mantelmeeuw
47 Visdief
48 Noordse Stern
49 Zwarte Stern
50 Houtduif
51 Turkse Tortel
52 Veldleeuwerik
53 Boerenzwaluw
54 Graspieper
55 Oeverpieper
56 Witte Kwikstaart
57 Tapuit
58 Koolmees
59 Ekster
60 Kauw
61 Roek
62 Zwarte Kraai
63 Spreeuw
64 Putter