Recreatiegebied Kardinge
door: Rob Lindeboom
Recreatiegebied Kardinge
Oppervlakte: ca. 500 hectare Eigenaar/beheerder: eigenaar van de bos-, moeras- en, een deel van, de weidepercelen is de gemeente Groningen. De overige weidepercelen zijn in eigendom van een projectontwikkelaar en particulieren. Beheerder van het deel met intensieve recreatie is gemeente Groningen en van de overgangszone en zone met extensieve recreatie Natuurmonumenten. Ligging: ten noordoosten van stad Groningen.
Status: Kardinge behoort deels tot de Stedelijke Ecologische Structuur, maar heeft geen landelijke of provinciale (natuur)status.
Ontstaansgeschiedenis
Recreatiegebied Kardinge ligt ten noordoosten van de stad Groningen, tussen en ten oosten van de Groninger woonwijken Beijum en Lewenborg. De noord-, oost- , zuid en westgrens worden globaal gevormd door respectievelijk de gemeentegrens met Bedum, de gemeentegrens met Ten Boer, de rijksweg/Damsterdiep en de oostelijke ringweg/oostelijke grenzen van de woonwijken Lewenborg en Beijum.
De start van de aanleg van Kardinge is omstreeks 1990 geweest. De aanleg was vooral bedoeld om de recreatieve voorzieningen in de gemeente Groningen te verruimen en te voorkomen dat Groningers uit de noordelijke en oostelijke wijken naar de kop van Drenthe zouden trekken om te recreëren. Kardinge werd in de beginjaren nog Stadsgewestpark Noorddijk genoemd, naar het buurtschap dat in het recreatiegebied ligt. Voor aanleg werd het gebied vooral gekenmerkt door weilanden en, in mindere mate, akkers. De akkers bevonden zich vooral ten oosten van Beijum.
Het recreatiegebied is gezoneerd aangelegd, namelijk een zone voor de intensieve recreatie (kartbaan, ijsbaan, Zilvermeer, klimhal, voetbalvelden etc.). Dit is vooral het deel van Kardinge dat tussen Beijum en Lewenborg ligt, direct ten oosten van de ringweg.
Daaromheen bevindt zich een overgangszone (fietsheuvel, grote grazers, vliegerveld etc.). Het meest oostelijk deel van het park, tevens het meest natuurlijk deel, is voor de extensieve recreatie als wandelen, fietsen, skaten, kanoën, hond uitlaten etc. Dit is vooral het deel ten oosten van het Dwarsdijkje, het meest oostelijk fietspad tussen Beijum en Lewenborg. Het extensieve deel bestaat uit restanten van het vroegere weidegebied inclusief bebouwing, uit moerasachtige stroken/percelen en uit aangeplante bospercelen. Het Beijumerbos, direct ten oosten van Beijum, is het grootste bosperceel. Het gehele park is aangelegd en beheerd door de eigenaar, gemeente Groningen. Sinds 2002 beheert Natuurmonumenten echter de overgangszone en extensieve zone (voor zover in bezit van de gemeente).
Kardinge / slaapplek bij de visplas
Vogels
Voor realisatie van Kardinge zullen in het toenmalige landbouwgebied als broedvogels vooral weidevogels- en akkervogels aanwezig zijn geweest. Destijds waren in ieder geval soorten als kievit, grutto, tureluur, scholekster, gele kwikstaart, leeuwerik, graspieper en patrijs aanwezig. Wat betreft de huidige vogelbevolking kunnen we het park het best verdelen in bosgebieden, weilanden, moerasgebieden, buurtschap (Noorddijk), boerderijen en plassen.
Bosgebieden
De bospercelen op de klei zijn tussen de 10 en 20 jaar geleden aangeplant en bestaan uit een divers inheems assortiment (o.a. Beijumerbos) dan wel uit een beperkt uitheems assortiment (Bevrijdingsbos met vooral esdoorn). Qua vogelbevolking zie je in de loop van de jaren een voor de hand liggend langzaam verloop van pioniersoorten (sprinkhaanrietzanger, fitis, rietgors, grasmus) naar de eigenlijke bos- en parkvogels (merel, zanglijster, zwartkop, tjiftjaf, vink, buizerd) en in een, nog deels aanbrekend, verder stadium ook soorten als grote bonte specht, boomkruiper, koolmees, appelvink en pimpelmees.
Weidegebieden
Vooral het weidegebied direct ten zuiden van het Beijumerbos is nog rijk aan weidevogels. Dit heeft deels te maken met concentratie van de vroegere weidevogels uit het aangelegde park en deels door de huidige extensieve veeteelt. In het gebied wordt sinds circa 15 jaar een op weidevogels toegespitst mozaïekbeheer uitgevoerd. Mozaïekbeheer betekent afwisselend stukken vroeg maaien, (extensief) beweiden en laat maaien. In het gebied zijn o.a. kievit, grutto, tureluur, scholekster en kuifeend aanwezig. In de sloten bevinden zich meerkoet, knobbelzwaan, rietzanger en blauwborst. Bijna jaarlijks worden slobeend en krakeend in het gebied broedend aangetroffen en tot voor enkele jaren ook nog 1 paar zomertaling.
Moerasgebieden
Tussen buurtschap Noorddijk en de molen op de oostgrens van Kardinge bevindt zich een natuurontwikkelingsstuk. Bij de aanleg is van de betreffende weilanden de bouwvoor (voedselrijke bovengrond) verwijderd. Het resultaat was een soort kwelderlandschap, waarin men de oude wadprielen weer deels open heeft gegraven. Qua broedvogels kunnen hier vooral weidevogels (kievit en tureluur), rietvogels (rietgors, rietzanger, sprinkhaanrietzanger en blauwborst) en watervogels worden aangetroffen. Tussen genoemd natuurontwikkelingsstuk en het Beijumerbos en ten zuiden van het Bevrijdingsbos bevinden zich langs de oostgrens ook nog moerasstroken.
Buurtschap Noorddijk
Het buurtschap bestaat uit een kerk, een oude boerderij, een statig herenhuis en een aantal kleinere huizen. Het vele aanwezige groen zorgt voor een parkachtig beeld. Broedvogels zijn o.a. kauw (kerktoren), ransuil, torenvalk, gekraagde roodstaart, grote bonte specht en grote lijster.
Boerderijen
In en rondom de (voormalige) boerderijen wordt een diversiteit aan broedvogels aangetroffen, o.a. huiszwaluw, boerenzwaluw, witte kwikstaart, spotvogel, holenduif, zwarte roodstaart, putter, ringmus en kerkuil.
Zilvermeer
Plassen
Aan weerszijden van het westelijk fietspad (Koerspad) tussen Beijum en Lewenborg bevindt zich een plas. De westelijke plas is een zwemplas met strand en de oostelijke plas een visplas. De plassen en hun directe omgeving worden vooral in winter en/of voorjaar gebruikt als foerageer- of rustplek door watervogels en weidevogels. In de loop van de herfst/winter kunnen tot 500 smienten en 500 meerkoeten op de plassen aanwezig zijn. Verder is er sprake van een vijftigtal kuifeenden en een twintigtal slobeenden, krakeenden, wintertalingen en tafeleenden. Ook knobbelzwanen, kokmeeuwen, stormmeeuwen, zilvermeeuwen, futen, aalscholvers en een enkele keer dodaars worden aangetroffen. Eind februari arriveren de eerste scholeksters en grutto’s weer op een soos ten zuiden van de visplas. Dit gebied wordt begraasd met grote grazers. Ten zuiden van de visplas broeden weidevogels (kievit, tureluur en scholekster). In voorjaar en zomer bevinden zich foeragerende visdieven boven de plassen, waarvoor door Natuurmonumenten visdiefvlotjes zijn neergelegd.
Dwaalgasten
Een gevarieerd natuur-/recreatieterrein trekt natuurlijk ook bijzondere (dwaal)gasten. In ieder geval zijn waarnemingen bekend van zwarte ooievaar, grote zilverreiger, lepelaar, roerdomp, ralreiger, ooievaar, baardmannetje, krekelzanger (2011), kemphaan en goudplevier.
Toegankelijkheid
Recreatiegebied Kardinge is goed met bus, auto, fiets en wandelend te bereiken. De hoofdingang voor auto’s is de afslag Kardinge van de oostelijke ringweg. Achter het busstation tegenover de ijsbaan/zwembad is een grote parkeerplaats/transferium. Op het busstation/transferium komen ook de stadsbussen naar de woonwijken Beijum (lijn 6) en Lewenborg (lijn 3) en enkele streekbussen richting Lauwersoog. Vanuit de stad is Kardinge te bereiken door over de Korrewegbrug (Gerrit Krolbrug) te fietsen en vervolgens meteen rechts en weer links. Via een fietsbrug over de oostelijke ringweg is men dan in Kardinge. Ook vanuit de omliggende woonwijken Beijum, Lewenborg en Ulgersmaborg is Kardinge via fiets-/voetpaden goed te bereiken.
In het recreatiegebied zelf is de Kardingermaar het centrale fietspad van west naar oost. Hetgeen doorsneden wordt door de noordwestfietspaden Koerspad, Dwarsdijkje en Noorddijkerweg. Langs de Noorddijkerweg, die van Lewenborg door Noorddijk richting Zuidwolde loopt is ook autoverkeer mogelijk. Langs deze smalle weg liggen enkele parkeerplaatsen, namelijk in Noorddijk schuin tegenover het kerkje en in het Beijumerbos.
Foto's: Ana Buren
____________________
Links:
{mosmap width='100$'|height='600'|lat='53.246214'|lon='6.6102'|zoom='14'|zoomType='Large'|mapType='Hybrid'|showMaptype='1'|marker='0'|text='Kardinge'|overview='1'|align='center'}
