Eelder- en Peizermaden
door: Jacob de Bruin
Het gebied
De Eelder-en Peizermaden liggen ten zuidwesten van de stad Groningen. Het is onderdeel van de Drents-Groningse Onlanden waar ook het Leekstermeer onderdeel van is. De Drents-Groningse Onlanden is een natuurgebied van zo’n 3000 hectare. In 1988 heeft Natuurmonumenten de gok gewaagd om hier een aantal hectaren aan te kopen.
Het gebied had geen natuurbestemming; tegenwoordig beheert Natuurmonumenten bijna 1300 hectare natuur in dit gebied. Het is de overgang van het Drentsche zandplateau naar de Groningse klei. Het langveenmoeras dat hier was onstaan is vanaf de middeleeuwen ontgonnen onder leiding van het Klooster in Aduard.
Doordat de beken hier jaarlijks buiten hun oevers traden was het voor die tijd een voedselrijk gebied met hooi van goede kwaliteit. Geleidelijk ontstond hier een open veenweide met bloemrijke hooilanden, ook wel maden genoemd. Na de oorlog werd de landbouwfunctie verbeterd en kon er zelfs geweid worden.
Tegenwoordig is het gebied ingericht als natuurgebied en als waterbergingsgebied. Het gebied is vooral bijzonder doordat er grondwater aan de oppervlakte komt. Dit grondwater, ook wel kwel genoemd, komt onder andere van het Drentse zandplateau en is rijk aan mineralen. Vele bijzondere planten en dieren zijn afhankelijk van dit kwelwater. Dieren en planten die zeldzaam zijn in Europa.
Woudrustlaan
Broedvogels
Na de oorlog heeft het gebied zich ontwikkeld naar een veenweide met vele weidevogels. Nog steeds herbergt het gebied een kleine populatie grutto’s. In de insectenrijke hooilanden voelt de Veldleeuwerik zich helemaal thuis. In de kern van het gebied broeden wel zo’n 70 paar per 100 hectare. Hiermee behoort dit gebied tot de beste veldleeuwerikgebieden van Nederland. Karakteristiek voor dit gebied is de Wulp, die hier broedt met zo’n 20 paren. We vinden er ook schaarse soorten, zoals Watersnip, Paapje en sommige jaren ook de Kwartelkoning en de Grauwe Klauwier. Soorten die het erg goed doen de afgelopen jaren zijn de Roodborsttapuit, Grasmus, Bosrietzanger, Blauwborst en de Kwartel. Op de overgang naar de esdorpen zit nog een populatie Steenuilen.
 |
| Grasmus |
Toekomst van het gebied
Het gebied is inmiddels behoorlijk veranderd. Er is een grote plas gegraven van zo’n 30 hectare en er zijn ruim 15 petgaten gegraven.Daarnaast zijn honderden hectaren ingericht als overstromingsmoeras. Er komt dus veel meer ondiep water en rietkragen. Vanaf nu wordt het interessant hoe de vogels gaan reageren op de veranderingen. Er zullen ongetwijfeld bijzondere vogels op dit prachtige gebied afkomen. De komende jaren kunnen we pionierssoorten verwachten zoals Kleine Plevier en Kluut. In de trektijd zullen we meer steltlopers tegenkomen. In de kern van het gebied blijft een groot deel vochtig hooiland met soorten als Veldleeuwerik, Watersnip en grutto. Na een aantal jaren zal het aandeel riet flink zijn toegenomen en hopen we Roerdompen en Grote Karekieten te verwelkomen. In de ondiepe plassen verwachten we veel eenden, zoals Zomertaling en Slobeend.
Bereikbaarheid en toegankelijkheid
Aan de zuidkant van het gebied vind je de kijkboerderij aan de Westerhorn 43 te Eelde. Vanaf hier is het gebied prima te verkenen. Het gebied is het best te beleven op de fiets. Er wordt dit jaar hard gewerkt aan een aantal recreatieve voorzieningen, zoals een vogelkijkhut en misschien zelfs een uitkijktoren. Sluiproutes zijn niet meer mogelijk, waardoor je rustig kunt genieten van het natuurgebied. Vanuit Groningen kun je via de Zanddijk het doorstroommoeras beleven. Via de Drentsche Dijk kom je langs de open kern, waar je in het voorjaar, van de zang van de Veldleeuwerik kunt genieten. Op de flank van Eelde-Paterswolde en Eelderwolde kun je prachtig fietsen langs de Madijk. En u komt ook langs het geheimzinnige Elsburger Onland. De noorddijk is de plek om de petgaten te bewonderen en de baltsende Watersnippen. De flank van Peize is te verkennen via de Wolddijk en de Woudrustlaan.
Foto's: Ana Buren
____________________
Links:
