Noorwegen / het eiland Runde

door: Ko Veldkamp

Inleiding

Door het enthousiasme van een kennis, ben ik, als vogel- en natuurliefhebber ook eens naar Runde gereisd. En niet tevergeefs. Alleen het weer werkte niet erg mee.

Runde is het grootste natuurbeschermd eiland in Europa, voor zeevogels. Het eiland is gelegen voor de kust van Sunnmøre, aan de westkust van Noorwegen en ligt ongeveer 85 kilometer ten ZW van Ålesund. Het eiland heeft de Atlantische Oceaan als naaste buurman. Door zijn indrukwekkende zeevogelkolonies, is het een trekpleister voor veel vogelaars en natuurfotografen, uit heel de wereld. De vogelrotsen zijn de grootste van Noorwegen ten zuiden van de Poolcirkel.

Maar het eiland is niet alleen bekend door zijn vogels, maar ook door de gevonden schat in het in 1972 gezonken, Nederlandse handelsschip “Akerendam” en daardoor nu ook bekend als duikparadijs.

Sinds 1982 is het eiland verbonden met het vaste land, door middel van de “RundeBrücke” en nu gemakkelijker te bereiken dan met de veerboot. Het dorp Runde heeft ongeveer 100 inwoners, die hoofdzakelijk leven van de visserij, landbouw, scheepvaart en natuurlijk het toenemende toerisme.

Voor een wandeling over het eiland vertrek je vanaf de Gocksøyr camping. Het hoogste punt van de “berg” is 350 meter. Het eerste gedeelte van het looppad is erg steil, onderweg naar boven liggen langs het pad verscheidene stenen om op uit te rusten, maar als je die voorbij bent gelopen, dan is het genieten van het schitterende uitzicht over de Atlantische oceaan, de opstijgende rotspartijen en de moerasachtige weiden op het eiland.

In totaal broeden op het eiland ongeveer 180.000 paren vogels, zoals: Jan van Gent, Noordse stormvogel, Grote jager, Kuifaalscholver, Drieteenmeeuwen, Stormmeeuwen, enz. en niet te vergeten “het” symbool van Runde: de Papagaaiduiker. En als je geluk hebt zie je een paar keer per dag één of meerdere Zeearenden overvliegen. Wij zagen ze elke dag wel een keer voorbij komen. De Papagaaiduiker wordt ook wel de “Papagaai van het Noorden”genoemd. Dus al met al meer dan een bezoek waard. Ik ga zeker nog een keer.

Donderdag 2 juni 2011

Eilandrondvaart om Runde met het schip “Aquila” en schipper Johan Moltu

Om 11.30 uur zijn we ingescheept met nog 4 Zweden en zo voeren we naar de vogelrotsen. Het was niet het mooiste weer om te varen. Ik had Ika dan ook niet verteld dat het een klein bootje was waar maar slechts 12 personen en de schipper, aan boord konden. Het kon wel eens slingeren worden door de harde wind [kracht6]. En dat gebeurde ook met af en toe boegwater dat in de open kuip belandde. Maar ze heeft zich kranig gedragen en dat kwam mede door de geruststellende woorden van schipper Johan. Hij deed dat met woorden als: “This is a safety ship” en “You are safer in this boat, then in your own kitchen”.

Als eerste vogels zagen we de Papegaaiduikers op het water en in de lucht. We konden redelijk dichtbij de vogels komen, maar als we te dicht bij kwamen vlogen ze weg of doken onder. Foto’s maken ging moeilijk door de hoge zeegang. Vorig jaar zijn veel jonge Papegaaiduikers omgekomen door voedsel gebrek, omdat de ouders niet op tijd terug waren om de jongen te voeren. De kleine visjes waren de fjord verder ingezwommen dan normaal en de ouder vogels moesten grotere afstanden afleggen om ze te vangen. Dit jaar schijnt het behoorlijk beter te zijn. Tegen de avond komen ze met 10.000-den terug van zee vliegen met snavels en magen vol met sproten andere kleine visjes, om de jongen en de broedende partners te voeden.

De volgende groep zeevogels die we zagen, waren de Alken en de Zeekoeten. Deze twee soorten hebben het extra moeilijk door de steeds verder wegtrekkende voedselketen. Vorig jaar waren er bijna geen jongen en dit jaar is er nog niet geteld. Het lijkt stabiel, wat de volwassen vogels betreft, maar zekerheid geeft alleen een telling.

Er zijn op dit moment zo’n 80-100.000 Papegaaiduiker broedparen op Runde. Vooral ’s avonds als ze terug komen van de voedselvangst, is het een fascinerend schouwspel om te zien in welke getale ze terug komen. Bij 10-duizenden tegelijk komen ze vanaf zee aanvliegen. Dit is een schouwspel dat je eigenlijk elke dag wel wilt zien. Vanaf de bovenste rotsen is het aangezicht nog spectaculairder, want dan vliegen ze vrijwel meeteen hun nestholte in.

Ook de Drieteenmeeuw heeft het erg moeilijk, omdat dit ook de geliefde prooi is van de aanwezige 12-16 Zeearenden. De Drieteenmeeuwen zijn voor hun voedsel aangewezen op zgn. drijvende prooien, als dode vis en kleine jonge vogels. Evenals de Storm-, Zilver- en mantelmeeuwen kunnen meeuwen niet duiken. De Zilver- en Mantelmeeuwen redden zich beter dan hun kleinere soortgenoten, omdat ze veel brutaler zijn. Echter het brutaalst is de Grote jager, die hier met zeker 50 paar broedt in het open heidelandschap en moerasgebied. Hij pakt zijn nodige voedsel af van o.a. Papegaaiduikers en andere meeuwen, door hun net zolang te achtervolgen, tot ze hun voedsel laten vallen.

De voorlaatste kolonie broedvogels die we bezochten, waren de Jan van Genten. In 1946 vestigde het eerste paar zich op Runde. Nu, in 2011, zijn het bijna 3000 paar en ieder jaar komt de kolonie hoger op de rotsen te zitten, door plaatsgebrek in de onderste regionen. Vaak worden dode en/of levende vogels in het ijskoude water gevonden, die door ouderdom en voedselgebrek zullen sterven. Want ze komen het water niet meer uit. Het gebeurd ook dat ze een steen op hun kop of lichaam krijgen en zodoende bewusteloos van grote hoogte in het water vallen. Daar wacht de “begrafenisondernemer”de Grote mantelmeeuw hen al op, om te worden opgegeten en om te worden gevoerd aan hun jongen. Vorig jaar waren er erg weinig jonge Jan van Genten en eind juni zal het reproductie resultaat van dit jaar bekend worden. Het lijkt een goed jaar te worden. De nesten van deze vogels hebben allerlei verschillende kleuren, van bruin zeewier tot het gekleurde nylon van de visnetten, die de vissers achteloos overboord gooien. Voor nestmateriaal is het wel goed, maar het kan ook gebeuren dat een vogel erin verstrikt raakt en verdrinkt.

Als laatste kolonie bezochten we de kolonie van de Kuifaalscholver aan de oostzijde van het eiland Runde. We varen nu in veel rustiger vaarwater en het fotograferen gaat stukken beter. Met deze soort gaat het goed, want zij vangen hun voedsel zelfs op een diepte van 15-20 meter. Er zijn nu zo’n 60 broedparen, maar veel jongen van vorig jaar zie je echter niet.

We kregen nog een glas Fanta aangeboden, maar die moest eerst nog gekoeld worden. Dat gaat op de volgende manier: men pakt een stuk koord van ongeveer 4 meter lang, knoopt het ene eind om de hals van de fles en gooit hem in zee. Het andere eind wordt vastgezet aan een beugel op de boot en gedurende 7 minuten wordt de fles door het ijskoude water gesleept en daarna heeft men een heerlijk gekoeld drankje. SKOL.

Al met al een leuke tocht, maar het weer had beter gekund.

Ko Veldkamp

Met dank aan campingeigenaar en Vogeldeskundige: Knut Gocksøyr en schipper/eigenaar van de Aquila: Johan Moltu.

____________________

Links:

• insel-runde.de
• runde.nl