Kievit's Corner

door: Harm Jansen

29 april 2012

De dag voor Koninginnedag. Een harde House-beat slaat in Groningen van Stad naar Ommeland. Van Grote Markt naar Kievit's Corner. Naar het land van Rex en Regina Kievit.Vlakbij Noordijk. Een glooiend hoekje grasland. Dooraderd met blauw water. Een luchtspiegeling?

Hier tronen ook de families van andere koningshuizen: Kiebitz, Vanneau Huppé en Northern Lapwing, Kieft en Ljeap. Volksnaam ook wel Vaneel. Verwant met de wetenschappelijke naam Vanellus Vanellus. IJdeltuit. Gekroond met een gevorkte pluim, die als vlag en wimpel meewappert met de wind. Met een ijzeren vlechtwerk beveiligd tegen mogelijke vijanden.

Sommige koningskinderen zijn het huis ontvlucht. Het zijn echte nestvlieders. Frank en vrij zetten ze hun eerste passen. Verkennen ze land en water. Een enkeling brengt het watermanagement in de praktijk. Neemt een bad. Een ander voelt met zijn tenen dat het water nog koud is. Anderen houden het liever droog.

A horse with no name passeert. Het ijzeren vlechtwerk houdt stand. De troon wordt niet verpletterd. Vanuit de lucht klinken vreemde geluiden. Een Visdief meldt zich. Wilde Eenden vliegen over. Vanuit de verte nadert een Buizerd. Er staan toeschouwers langs de kant. Achter prikkeldraad. Met verrekijkers, telelenzen en camera's. De Royal Airforce van de Lapwings gaat in de lucht. Met hun soepele lappen van vleugels maken ze de mooiste curves en loops.

Wat een acrobatische afleidingsmanoeuvres!

Rex en Regina laten van zich horen. Met een luid Kie-juh-wiet-wiet-wiet geven ze fel tegengeluid. De koningskinderen worden geroepen.

Nu begrijp ik het Kievit's logo van de Vanneau-groep, een examenbureau, dat VCA-certificaten uitgeeft. Pa en ma Kievit hebben de VeiligheidsChecklist Aannemers goed gewaarborgd. De Grieken gaven het vrouwtje de erenaam "De Goede Moeder" voor de moedige wijze waarop zij haar nest en kroost tegen indringers beschermt.

Ook als toeschouwers het koninklijk kordon te dicht naderen wordt er gelijk gekie-juh-wiet, gekievit. Het grote Kievit's oog ziet alles.

"Lopen en zo vlug zijn als een kievit." De Kievit heeft een loopje, dat kenmerkend is voor de familie van de plevieren: een paar snelle stappen naar voren, snel wat voedsel oppikken en dan weer een kort sprintje, voortdurend uitkijkend naar iets eetbaars. De Kievit is een zichtjager.

Het Duits kent een werkwoord "kiebitzen": loeren, gluren, toekijken en zich er vaak mee bemoeien. In het Bargoens, de dieventaal, is "kiebitschen" gelijk aan "onderzoeken". De Kiebitz is ook een toekijker bij het kaart- of schaakspel, die vaak lastige adviezen geeft. Een afleider, een bluffer, die het gevaar van elke predator trotseert?

De naam Kievit is een onomatopee: een klanknabootsende naam. Wie goed luistert herkent in de lok- en waarschuwingsroep van de Kievit een geluid als gekie-juh-wiet. Bij wiet moet ik even denk aan de wietpas. De Friezen, kievitkenners bij uitstek, gebruikten hun naam voor de kievit "Ljeap" in de oorlog met de Saksen ook als een soort van pas, als een schibbolet: een wacht- of herkenningswoord om indringers tegen te houden. Net zoals Nederlandse Verzetslieden de Duitsers het woord Scheveningen lieten zeggen. Voor de Duitsers is onze sch-klank moeilijk na te zeggen. De ongewone verbinding van de l met de j is voor vreemden een tongbreker. Maar wat te denken van de volgende wachtwoordzin: "Tjouwer lottre cleare ljeap-ayen op yen genneherme yn yen nest."? "Vier heldere kievitseieren op de hoek van een weiland in een nest."

Het woord "ljeap" is waarschijnlijk afgeleid van het Oudgermaanse woord: "laipiz", dat kuif betekent. De Groninger naam "Kieft" gaat terug op de kuif. De Groningers hebben hierover nog een raadseltje: "Als-ie loopt dan staat ie, als-ie vliegt dan ligt ie." "Voortaan bij een vliegende kievit eens op letten." "Ljeap" komt tevens overeen met het Engelse werkwoord "to leap": springen.

Het kievit's ei ging vroeger ook over de tong. Om te ontdekken of het ei schoon of vuil, eetbaar of bedorven was, draaiden sommigen het ei, het dikke einde naar boven houdend, langzaam over het puntje van hun tong. Vervolgens werd snel het middenpunt van het dikke einde over de tongpunt gedraaid. Voelde men een zelfde warmte als bij het dunne einde, dan was het ei schoon.

Naast de eieren golden ook de vogels als een lekkernij. Dat is nu hopelijk echt verleden tijd. Aviko stopt heus geen Kieviten in de kroketten, zoals het snackbarbord Kievit's Corner, waarmee ik het Kievit's Land bij Noorddijk heb gelabeld, wellicht doet vermoeden.

Hopelijk worden de Kievit's kinderen door de plaatselijke Haviken gezien als bitterballen waarbij de gedachte aan de smaak alleen al hen doet braken. Rex en Regina zullen hun kinderen met steun van alle omringende families op en top verdedigen.

De House-beat nam af. Ik "kiebitzte" nog even door de verrekijker. De vogels waren rustig. Alle nesten waren bezet. Het was al een mooie Koninginnedag. In de Kievit's Corner heerste vrede.

Harm Jansen