Sperwer & Tuin

door: Harm Jansen

30-03-2014

Gevangen tussen takken. Daar zat je dan. Op een hek. Dagdromend. Sperwerend. Je blik op de oude tuin. Een overwoekerd perceel. Omkaderd door een deels verrotte en gebroken lijst van struiken en bomen.

De bloedrode bloemen van de Ribes sanguineum toonden nog de daadkracht van de vroegere bewoners. Van hen die nu elders waren. Je hoorde stemmen. Van de ouders en kinderen. Van de vogels, die jouw schijf van vijf iedere dag de broodnodige variatie gaven.

Lijster, Merel, Huismus, mees, zwaluw, Spreeuw en andere zangers liet je de revue passeren. De Negende van Beethoven van de Geelgors en de slag van de Vink konden je niet bekoren. De “Vandaag is het mooi weer, morgen niet meer”-riedel van de Fitis al evenmin. Van die 'Rainbirder' moest je niets hebben. Laat staan van zijn evenbroer: de kleine snelle Tjiftjaf, de 'pouillot véloce'. Wat een stoorzender! Zijn “tjif-tjaf" was voor jou het “sliep oet-sliep oet, alle kinder lachen joe oet.” Hem kreeg je niet te pakken. Hij was je te vlug af.

Over velo gesproken: een fietser reed je voorbij. Even dacht je aan wijlen Armand Thewis (1893-1960), 'de fietsende Sperwer'. Die bijnaam verwierf de man, toen hij in 1910 een koers won op de piste van Borgloon (België), op dezelfde dag dat de lievelingsduif van zijn grootvader, 'De Sperwer', de eerste prijs wegkaapte in een grote vlucht.

"Armand rijdt nog sneller dan de Sperwer kan vliegen!" riep zijn grootvader (met Urbanus-accent?), toen hij zijn kleinzoon over de finish zag komen. Vanaf die dag heette Armand 'De Sperwer'.

Jouw wetenschappelijke naam is Accipiter nisus. Snelle grijper Nisus.

In de Griekse mythologie was Nisus de koning van Megara. Een (punk?)purperen haarlok zou hem en zijn staat onoverwinnelijk maken. Zijn dochter Scylla zou hem de lok afgesneden hebben, om deze aan haar minnaar Minos, de vijand van haar vader, aan te bieden. De goden zouden haar gestraft hebben door Nisus in een zeearend te veranderen en haarzelf in een zeevogel die eeuwig door haar vader achtervolgd wordt.

Vanaf de Middeleeuwen wordt de naam Nisus ook wel voor de Sperwer gebruikt. De 'Mussenarend'.

Je hebt tal van andere bijnamen, zoals 'Stervalk': verwijzend naar de sterren in je verenkleed, maar ook naar het Engelse 'stare', Spreeuw. Dat je een 'Spreeuwenvanger' bent, zagen we eind 2013 weer eens in Kardinge, waar jouw familie er bij zonsondergang een sport van maakte om de Spreeuwen de stuipen op het lijf te jagen. Af en toe leken hun formaties de zon te overschaduwen. De 'Sort Sol', de Zwarte Zon, zoals de Denen dit verschijnsel noemen, werd zelfs in een vliegformatie herkenbaar.

Of 'Koekoeksveren', verwijzend naar het verenpak van de Koekoek die met zijn kleuren en dwarsstrepingen op je lijkt. Men zag je vroeger zelfs als reïncarnatie van deze vogel, waarvan men toen niet wist dat hij aan het eind van de zomer wegtrekt. Men dacht aan een 'Verwandlung', een verandering: “Wenn der Sperber Kirschenblüten sieht, so verwandelt er sich in einen Kuckuck. Sieht der Kuckuck Kirschen, so wird er zu einem Sperber.”

In de oude tuin zag je geen kersenboom meer staan. Het oude huis was met de grond gelijk gemaakt. Aan de overkant van het Slochterdiep verschijnt nu Meerstad. En wie weet Meertuin.

De fietser, die voorbijreed, was afgestapt en kwam stapvoets ineengedoken achter zijn fietsframe terug. Je fronste je wenkbrauwen. Je poseerde kort, schudde je veren, vloog de lijst uit, 'ins Blaue hinein'. Vrij.

PS.

Verblijf je steeds in Groningen? Of vloog je in maart terug naar een Scandinavisch land? Kom je in het najaar terug? Ben je één van de vele Eurasian Sparrowhawks die van augustus tot november via Falsterbo naar het Zuiden trekken? Daar staat de teller 30-10-2014 op 22.570. Kijk eind november nog eens op www.falsterbofagelstation.se

Het uurwerk van de vogeltrek loopt eco-drive.
In het uurwerk verschijnt soms een lachende maan, soms een lachende zon.
Wie weet tover je hier in het najaar met de Spreeuwen weer een mooie 'Sort Sol' tevoorschijn.

Harm Jansen