Hier kunt u de verhalen, anecdotes en gedichten lezen die de afgelopen jaren in het forum zijn verschenen.Velduil en veldweg
door Harm Jansen
Van boven zou je een spinnenweb zien. Ragfijne en dikke draden van wegen tussen stad en ommeland. Geflankeerd door dauwdruppels, sloten, andere waterpartijen en rietzomen. Soms nauwelijks zichtbaar in dikke mistflarden. “Dook”.
Via de Kardingermaar, Thesinge, Hemertpad, Peertil naar Stedum, via de Lellensterweg, Ten Boer en de Stadsweg terug naar Stad.
En ergens op deze route, in een historisch landschap, in de buurt van een vochtig bosje, zie je 2 velduilen jagen boven een groen weiland. Afgevlakte grote koppen. Korte lichamen. Naar verhouding lange vleugels.
De Asio flammeus, de vlammende ooruil. Naar de “vlammende” gezichtsuitdrukking met de fel gele ogen of het “vlammende verenkleed” (flammeum is vuurrode bruidsluier), de een donker, de ander wat lichter.
Laag in patrouillevlucht. Af en toe duikend op een vermeende prooi, een muis.
Af en toe zittend, als een bruingele kat. Op Texel noemde men deze vogel ook wel Katuul.
Niet te verstoren door een kudde grazende schapen. Druk in de weer. In de strak blauwe lucht van 9 december 2015.
Al ver achter mij lag Thesinge, met de Felicitaskerk, die ooit onderdeel uitmaakte van een groot kloostercomplex Germania. In de 12e eeuw hielden de kloosterlingen zich bezig met landontginning en waterschapsbeheer. Was het bouwland in de buurt van Ten Boer, ooit moeras geweest, was het ooit veroverd op de zee, waren er wellicht kwelders? De Moerasooruil, de Sumpfohreule, zoals de Duitsers deze vogel noemen, voelde zich hier thuis. In de polder van Hemert. De Twenten spreken ook wel van Esoele. Es staat hier voor aangelegen bouwland in de buurt van een dorp, in dit geval Ten Boer. Naar ik van een boer vernam, heeft de vogel hier nog niet zo lang geleden weer gebroed. Een felicitatie waard!
Felicitas, de beschermheilige van kerk en klooster zou 7 zonen hebben gehad. Hoeveel nakomelingen zouden de velduilen, ik noem ze maar even Mo en Monika, gehad hebben? 17 december zag ik totaal 5 uilen! Ook 3 juvenielen terug in de oude omgeving? Of wat andere uilen op doortrek? Ik denk het laatste.
28 december tel ik er totaal 3. In de schemer nog meer jagend dan in de middag. Mooi laag, geruisloos. De geoorde uil, vooral de ransuil, zou gevreesd zijn onder het landvolk. De velduil wordt ook wel Kortorige Uil (Short-eared Owl) genoemd, omdat je de oorkwastjes nauwelijks ziet. Die vrees zou samenhangen met de afnemende maan. Omdat de uilen de oren intrekken? Of juist uitsteken, waardoor hun ronde kop een grillig karakter krijgt? O wee, 25 december, eerste kerstdag, hadden we net volle maan gehad!
In de weken waarin de maan afneemt zouden zich in de natuur allerlei negatieve, afbrekende en ontbindende krachten manifesteren. Warempel: de ijzel maakte de veldwegen in de eerste week van het nieuwe jaar (2016) onbegaanbaar!
De associatie met de maan is er ook vanwege de gele ogen. Zo werd de Griekse godin Athene, Athena Glaukopis, de “godin met schitterende ogen” genoemd. Zij was de vruchtbaarheidsgodin. Ze werd vaak afgebeeld met de geelogige steenuil. De uil was kenmerkend voor matriarchaten, gericht op de maan, het irrationele, het gevoel, maatschappijen waarin vrouwen het meer voor het zeggen hadden dan in de latere door mannen gedomineerde patriarchaten, gericht op het rationele, het denken. Klooster Germania in Thesinge was trouwens een klooster voor mannen en vrouwen, maar dat terzijde. De raampjes van de kerk in Thesinge waren verlicht. De kerstverlichting in het dorp maakte de sfeer compleet.
De zon ging onder langs de Stadsweg, een oude veldweg tussen de stad Groningen en de stad Emden in Ostfriesland.
Hoeveel monniken zouden hier ooit gelopen hebben? Al dan niet vergezeld van velduilen?
In de nacht van 4 januari flikkeren thuis de lampen. Afnemende maan en “iezel”. Het spinnenweb lag nu in ijskristallen. In de periode van 5 tot en met 7 januari 2016 moest de fietser zijn spinningactiviteiten nu echt indoor op de hometrainer verrichten. De velduil vloog over een spiegel. Even zag de vogel daarin zijn gezicht met schitterende ogen, als de maan in een klok, waarin de tijd verstrijkt. Even spitste hij/zij de oren. Geen muis te bekennen.
3 dagen beslotenheid en bezinning, als een monnik. In mijn Grieks-Nederlands woordenboek lees ik, dat γλαυκ-ωπισ, eigenlijk “met groenflikkerende ogen” betekent. “Ja, met kerst zeker.”
De ogen van de velduil flikkeren nog steeds geel. In 2016 en daarna heb ik ze niet meer gezien. Weg is de velduil aan de veldweg.
Harm Jansen
