Weblog Derick Hiemstra Visdieven 2010

foto's: Ana Buren

Woensdag 18 augustus 2010

Uittocht van start.

In de vorige update was ik nog vol verwachting van aflezingen van geringde jongen met hun ouders net buiten de kolonie. Wellicht mede door het succes van het broedeiland is het broedseizoen redelijk compact. Dat betekent in de praktijk dat meer dan de helft van de kolonie in hetzelfde tempo de jongen grootbrengt zonder veel verstoring.

Ik vertelde al dat er 200 jongen zijn geringd, er zijn er vast meer groot geworden ook zonder ring. Zelfs vorige week waren er nog veel jongen op het ponton aanwezig. Dat zal het restantje zijn van vogels die later nog eens een plekje hebben gevonden terwijl de 1e jongen al rondvlogen. Het was een plek met beperkte ruimte dus moesten ze echt wachten tot de 1e stelletjes succesvol deze plek hadden verlaten.

Wat kom je dan tegen op de schermdijk?

Voornamelijk veel vogels die zelf eens uit het ei kropen in Delfzijl en nu eindelijk eens onafgebroken konden broeden. Daar zitten dan toch elk jaar weer een paar verassingen bij. Dat zijn voor mij vogels die nog niet eerder in de regio gespot zijn. Een 16 jarige visdief die in Middelharnis (ZH) uit het ei gekropen is. Nog een vogel uit die regio is een 8 jarige uit Zeeland.

Verder is er in de Eemshaven natuurlijk veel uitwisseling bewezen van vogels die eigenlijk in Delfzijl thuishoren. Dat is waarschijnlijk de hoofdreden waarom er weer eens op de grond gebroed werd en ook nog in grote getale.

De voormalige parkeerplaats van de Borkumlijn

Er waren daar op de voormalige Borkumparking meer dan 80 stern jongen geringd. Het grote mysterie was dat er veel noordse sterns na het broedseizoen zijn gezien waarvan niet duidelijk is of- en waar ze gebroed hebben. Er zaten ook de nodige ringen tussen maar die werpen niet een duidelijk licht op de kwestie. Wel is duidelijk dat de noordse stern het heel slecht heeft getroffen en dat voor het 2e achtereenvolgende jaar. Er worden weinig rondvliegende jongen aangetroffen. Ook de ouders en de aflezingen van eerder gekleurringde vogels bevestigen het beeld dat ze veel pech hebben gehad en dat hun broedgebied het slechtst gesitueerd is. Daar is geen compensatie voor gekomen tot nu toe,..

Dan de stad.:

Aan het Zilvermeer werd w-C0 gefotografeerd met een broer of zusje. Die hebben dus de meest kritieke fase van een dakbroeder overleefd. Ze komen namelijk van het Alfa College en zijn dus vliegvlug geworden. Ook in Lauwersoog zijn weer eens de jongen gezien van de stad-groninger daken. 2 jongen van het dak van LIJNCO werden op de steigers afgelezen terwijl ze nog door hun ouders werden gevoerd. De jongen van het visdiefvlotje zijn waarschijnlijk niet vliegvlug geworden.

Veel goed nieuws dus voor de soort. Is er ook slecht nieuws te melden? Nou voor mijn onderzoek best wel. Veel ringen van de afgelopen jaren worden (te) snel slechter leesbaar. In sommige gevallen is de ring compleet onleesbaar aan de kant waar ik sta te kijken. Bijvoorbeeld bij HA. Dit is een vrouwtje dat ik in 2007 heb gevangen met een ring die gebruikt was in 2000 op Schiermonnikoog. Vorig jaar had ik nog wel een melding gekregen van deze vogel, maar dat lukt vanaf nu niet meer zonder het metalen ringnummer af te lezen. Gelukkig had ik al voor dit seizoen besloten om over te stappen naar een andere leverancier voor de kleurringen. Hopelijk gaan deze langer mee. Ook een visdief die in Senegal was geringd en die na mijn 1e jaar haar kleurring al kwijt was wordt na het seizoen wel weer afgelezen omdat het metalen ringnummer zichtbaar was. Er is helaas geen zicht op een partner of rondvliegende of bedelende jongen.

Leuke incidentele aflezingen tijdens deze werkzaamheden zijn een visdief uit Finland, een strandplevier uit Duitsland of een kokmeeuw uit Kampen die in de nazomer altijd eerst een tijdje in Delfzijl verblijft alvorens ze naar Kampen trekt waar ze ook ooit eens werd gespot door een visdiefringer ...

Wellicht komt er nu eens een melding van een visdief uit het buitenland terwijl de laatste vogels hier nog gewoon in de Dollard zwerven.

Dinsdag 13 juli 2010

Regeren is vooruitzien, reproduceren zonder veel achterom te kijken.

De afgelopen tijd heb ik qua ringen en aflezen van de sterns behoorlijk stil gestaan, maar de soort gaat natuurlijk gewoon verder. In de 3e week van juni zijn nog heel veel broedvogels gevangen bij hun nest. Dat is tegenwoordig op het broedeiland van Delfzijl veel lastiger natuurlijk. Je wilt ze niet erg verstoren, maar aan de andere kant wil je ook wat nieuwe gegevens van deze prachtlokatie. Op 15 juni hebben we ‘s avonds toch een poging gedaan met wisselend succes. We kregen 4 broedvogels te pakken die allemaal een nieuwe kleurring hebben gekregen. Een vervelende bijvangst was een kokmeeuw die er voor zorgde dat we in de laatste poging verder ook niet anders meer vingen. Hierna is het broedeiland bijna een maand met rust gelaten om het opvoedproces alle ruimte te geven.

In de Eemshaven werden ondertussen telkens vaker Delfzijl vogels gespot. Er is steeds meer gebruik gemaakt van het grasveld naast de parking van de voormalige Borkumlijn . Op 18 juni werd daar gevangen met een team en dat leverde 8 nieuwe visdieven op en 2 noordse sterns. 1 visdief droeg al een ring van een bekende ringer T Hiemstra. Dit was weer zo’n bewijs van uitwisseling met Delfzijl omdat daar de boel nu vol is. Het was een jong uit 2005 die nu verder vliegt met een witte kleurring EHT. In dit geval een afkorting van Eemshaven, Hiemstra, Tseard. De laatste week juni bestond uit wat losse vangsten van voornamelijk noordse sterns rondom de nieuwbouw aan de Handelskade in Delfzijl. Bijna allemaal kansloze pogingen omdat er ontzettend veel verstoring is en sommige bouwers overal dwars doorheen rijden. Dan heeft het weinig zin dat hun collega’s er de 2 voorgaande weken wel voor gezorgd hebben,…

Achter een stel pallets werd een visdief gevangen met een Duitse ring waar ik de ringgegevens nog niet heb. Aan de overkant had wit-C0F toch een jong uit een ei gekregen en verstopt naast de weg in het nieuwe basaltasfalt. De buren zijn noordse sterns waarvan het vrouwtje een aluminium ring draagt die ook door Tseard is geringd. Het is een nestjong van de kwelder boven Hornhuizen uit 1999. Sinds 2005 wordt deze vogel regelmatig gezien in Delfzijl in de broedtijd. Dat het naast het vangen van broedvogels dus ook heel lonend is om de jongen te ringen, blijkt wel hieruit. Eenmaal teruggevangen door mij in de buurt van een nest, is het erg leuk om de exacte leeftijd te weten. Van alle andere ongeringde vogels kan het variëren van 4 tot bv 18 jaar of nog ouder.

Daarom hebben we in de afgelopen week de inspanningen weer wat verhoogd om de toekomstige broedvogels ook weer vast te leggen. In de stad betekent dat andermaal een prettig bezoek aan het AlfaCollege te Lewenborg. Het aantal nesten was iets toegenomen en de jongen waren ook allemaal mooi op gewicht toen ik ze kon ringen op 2 juli. Gert Jan Huiskes kon met zijn cameraman leuke beelden maken voor het OOG-tv nieuws.

12 jongen hebben nog een paar dagen nodig om sterk genoeg te zijn om te gaan vliegen. 8 juli werd er een actie gericht op de grootste kolonie van Vinkhuizen, Lijnco. Er waren daar weer tientallen jongen maar de meesten waren te groot waardoor de kans op springen of voortijdig wegvliegen te groot is. Daarom is ervoor gekozen om alleen op het onderste dak alle jongen te ringen en op het bovenste dak zijn er nog een paar opgehaald alvorens we weer naar beneden gingen. Een erg prettige verzorging door het personeel aldaar en zo konden we onder mooie omstandigheden 38 jongen ringen. 16 daarvan hebben een zeer herkenbare kleurring meegekregen waardoor ze na uitvliegen misschien opvallen als ze ergens aan de grond komen.

De grootste actie behelsde het ringen van de jongen op het broedeiland in Delfzijl. Ook daar wordt zeer prettig samengewerkt met de betrokken instanties waardoor we extra faciliteiten tot onze beschikking hebben om in korte tijd veel van de bijna vliegvlugge jongen te vangen/meten/wegen en met ring weer los te laten.

Binnen een dagdeel werden daar 201 jongen geringd van de visdief. De noordse stern vestigt zich daar niet, die blijft prutsen op de plekjes rondom de nieuwbouw of op de schermdijk. Ook waren daar nog jonge kokmeeuwen die nog niet konden vliegen. Die zijn ook tijdelijk meegenomen naar de vaste wal waar ze werden geringd.

In de komende periode kunnen er hopelijk nog veel visdieven afgelezen worden die druk zijn met hun jongen. Dat werk is door de komst van het broedeiland eigenlijk een beetje blijven liggen. Gelukkig zijn er veel helpers actief rondom de stad, Eemshaven of Delfzijl.

U leest het vanzelf. Op naar het uitvliegen!

Dinsdag 15 juni 2010

Immigratie en emigratie.

In de afgelopen weken zijn er veel visdieven vast gaan broeden. Dat is de periode dat ik veel werk heb om de verschillende kolonies te bezoeken om volwassen vogels te vangen.

Een bezoek op hoogte brengt wat duidelijkheid in de kwestie rond het visdiefvlotje naast het Zilvermeer in stad Groningen. Het is niet ten koste gegaan van het aantal broedvogels op het dak van het Alfa College in Lewenborg. Er worden daar zeker 12 broedsel geteld en een scholekster loopt rond op het dak met nog 1 dik jong. Een ander jong heeft de droogte niet overleeft en eerder is er al een jong over het dak gekieperd zeggen de vaste bewoners van dit pand. Het lukt mij eindelijk weer eens een oude vogel te ringen, daarna heb ik ze met rust gelaten. Er is daar al genoeg onrust met al die bouwkranen.

De volgende dag in alle vroegte naar Delfzijl. Rondom de voormalige kolonie zijn wat nesten op erg slechte plekken gekomen. Er is daar veel publiek of mensen die niet door hebben dat ze hun auto parkeren op een nest met 3 eieren. Om in beeld te krijgen waar deze vogels zich later na deze verstoring weer vestigen is het interessant om ze te kleurringen. Dat lukt deze dag uitermate goed ondanks de aanwezigheid van overwerkende bouwlui. Van de 12 vangsten zijn er een paar opvallend. Vrouw A9L heeft een ring die deels onleesbaar blijkt . Ook manlief is een slecht leesbare ring maar die komt uit 2007, dus dat is acceptabel. De vrouw krijgt een nieuwe ring en heet nu CAL. De 3 eieren zijn trouwens na 4 dagen alweer weg… Vlak achter het gaas of langs de weg worden enkele noordse sterns geringd maar ook die nesten zijn alweer leeg bij een volgend bezoek. Het spookt een beetje langs de handelskade. Afwachten waar deze vogels het opnieuw gaan proberen.

In de Eemshaven zijn gelukkig positieve dingen te melden. Er wordt volop gebroed tussen de rails. De groep is groot genoeg om de kolonie te verdedigen. In 3 verschillende vangdagen worden hier in totaal 20 visdieven gevangen en 2 noordse sterns. Bij het laatste bezoek van maandag zijn er al jongen in meerdere nesten. 3 vogels dragen reeds een ring als ik ze onder de kooi vandaan haal. Een Duits vrouwtje die geboren is in de Banter See, Wilhelmshafen. Ze is geboren in 1998 en kwam daar terug in 2000 maar is daarna nooit meer waargenomen. Een immigrator dus. Ze zorgt inmiddels voor haar jongen, het mannetje heb ik ook kunnen ringen. De andere ring kwam uit 2006 en is een jong uit Delfzijl, zij volgt haar huisbaas want zit nu weer op het grondgebied van Wagenborg maar dan een paar kilometer verderop, vlak langs de oranje kleden…

De 3e ringvangst betrof een jong van de Eemshaven zelf. Geboren in 2006 en tot nu toe nog niet gemeld. Tussen het ringen door werd een ‘oude’ bekende gezien; wit HP. Dit beest heeft vorig jaar in Delfzijl 3 broedpogingen gedaan en probeert het nu op de slechtst denkbare plek in de Eemshaven, een halve meter naast de weg. Geen wonder dat ik hem en zijn ongeringde partner afgelopen zondag al weer tegenkwam op de schermdijk in Delfzijl. Deze blijven verkassen . Het nest is inderdaad weg als ik daar maandag kijk.

De noordse stern kan zijn draai ook niet vinden. Sommigen zijn aan hun 2e nest bezig maar op een foute plek. Het lukt mij tot nu toe om 18 noordse sterns te vangen. 1 heb ik zelf eerder geringd en 1 vogel is in 1999 geboren maar pas vorig jaar voor het eerst gezien door mij.

Op de dijk worden wat aflezingen gedaan die opmerkelijk zijn. Mijn 1e vogel die door mij zelf op een dak is geringd in het binnenland en nu aan zee bij een kolonie zit. Het is een vogel uit Vinkhuizen uit het jaar 2008. Ook een noordse stern uit 2008 zet alvast voet aan wal. Later doet Rob Voesten ook een waarneming van een jong uit 2008 van de schermdijk. Waarschijnlijk komen zulke vogels niet tot broeden, te onervaren. Verder kan tijdens het aflezen het geslacht van een kleurringdrager vastgesteld worden door het simpele feit dat de daad plaatsvindt voor de telescoop,..

Goed , in deze dagen voel ik mij zelf ook een beetje een emigrator, meer weg dan thuis, maar het dient een doel en geeft mij veel ontspanning dat is zeker.

Woensdag 2 juni 2010

Broedvogels Delfzijl op een dood spoor of op een stuurloos schip?

Vorig jaar was het Het jaar van de Visdief. Nou ja, zo was dat gepland. Een vogel laat zich niet zo gemakkelijk sturen en een kolonievogel in industriegebied al helemaal niet. 2009 was een jaar met veel tegenslagen maar uiteindelijk werd er aan het eind van het seizoen toch redelijk tevreden terug gekeken op een bewogen jaar.

2010 komt qua visdieven heel laat op gang. De 1e visdieven lieten zich wel aardig vroeg zien maar de echt grote meute die daadwerkelijk voet aan wal zet om een nest te maken was veel later waarneembaar dan eerdere jaren. Het heeft er in ieder geval toe geleid dat ik een slechte start van het seizoen heb. Die slechte start kent trouwens meerdere oorzaken in de regio Delfzijl maar daarover later meer. Hieronder een korte impressie van de maand mei zoals ik hem heb gezien door mijn onderzoeksogen. De meeste constateringen zijn aangevuld door waarnemingen van andere vogelaars waarmee ik in contact sta. Op 3 mei krijg ik een telefoontje van Henk v Huffelen of ik al een kleurringmelding heb dit jaar? Nee, hij is de 1e. Daar zijn we allebei blij mee. Het gaat om een mannetje uit het 1e onderzoeksjaar 2007. Tot nu toe is deze vogel elk jaar weer terug gezien en dus ook in het 4e onderzoeksjaar. De ring wordt helaas al slechter.

In de weken hierop ben ik zelf voornamelijk druk met email verkeer over het broedeiland wat nu achter de voormalige kolonie is ingericht. Het vereiste nog wat aanpassingen. De sterns kwamen maar mondjesmaat binnen en zo ook de aflezingen van de witte kleurringen. Klaas heeft op 6 mei er ook 3 gezien maar ze zitten nog te ver weg om bij alle 3 zeker te zijn van de code.

Op 15 mei kan ik dan zelf mijn 1e kleurringen waarnemen, maar er is nog geen enkel stel bezig met een nestje. Ook de 1e noordse sterns worden afgelezen op hun kolonie die in de afgelopen weken een paar keer goed onder water heeft gestaan. De kluten zitten er niet, terwijl die vorig jaar al eind april op eieren zaten. Het lukt mij deze middag om 10 aflezingen te doen. Het hoofddoel van dit RASonderzoek is om te bestuderen hoeveel geringde vogels elk jaar terugkeren. Na 4 of 5 jaar zijn deze gegevens te gebruiken voor een overlevingsanalyse Daarnaast krijg je ook veel informatie over plaatstrouw, partnerruil, reproductie en in een later stadium over trekstrategie.

Pas op 21 mei wordt de 1e vogel gevangen en dat is weer een noordse stern. Deze vogel is opvallend genoeg aan de binnenkant van de dijk gaan zitten, gewoon op een graspolletje uit het asfalt.

Ondertussen komt het ponton met kiezels wel meer in trek en zijn de 1e jongen ook al geboren. Een wilde eend loopt rondje over het eiland met 10 eendenkuikens. Ze kunnen niet over het gaas,… Tsja voor deze soort was het ponton natuurlijk ook niet ingericht. Gelukkig lukt het ons met wat hulp om de beestjes te bevrijden. In de laatste week van mei komt dan toch massaal beweging in de aantallen sterns in de regio. En dan ook allemaal tegelijk een plekje moeten zoeken natuurlijk.

Dat levert weer genoeg conflicten op met soortgenoten, elke keer weer intrigerend hoe zich dat voltrekt. En de vaste rituelen natuurlijk; kuiltjes draaien, visje aanbieden, baltsen en zilvermeeuwen pesten. Nu in de 1e week juni blijkt pas hoe nijpend de situatie is voor de sterns om een broedplek te vinden. Ze gaan weer op de slechtste plekken zitten die wij maar kunnen bedenken: op het asfalt bij Wagenborg, tussen de gravel of op een parkeerplaats. Ook de oude rails komen weer in trek en dat is wel erg dicht naast een vrij drukke handelskade. De 1e geringde vogel werd al gevonden door Ko, aangereden door een auto.

Er is voor mijn onderzoek ook goed nieuws te melden: de Eemshavenvogels schijnen weer in beeld te komen. In 2009 zijn er geen grondbroeders aangetroffen achter de voormalige Borkumlijn, maar dit seizoen zitten ze opeens wel weer tussen de rails. Zou mij niets verbazen als daar opeens veel Delfzijlvogels tussen blijken te zitten.

Maar zolang ze zo vast op hun nest zitten lukt het ons nauwelijks om een goede waarneming van een kleurring te doen. Dan maar wachten op de 1e jongen.

Hopelijk wordt deze plek niet een dood spoor voor de overleving van de Groninger visdieven.

Derick