Westerbroekstermadepolder verdroogt

[anaburen]

Vandaag weer eens naar de kijkhut in de Westerbroekstermadepolder gegaan. Ik kom er iedere week en iedere keer is de plas voor de hut verder opgedroogd.
Foto's vanuit de kijkhut:



Je kunt nu zonder natte voeten te krijgen naar de overkant lopen en het struikgewas op het slik wordt al aardig hoog. Nog even en we zien er geen watervogels meer.
Waar gaat dit heen?

Ana

[meeuwiss]

Bos, Ana.
Elke zomer wordt de Westerbroekstermadepolder en de Kropswolderbuitenpolder leeggemalen m.b.v. beide windmolens. Doel is de waterstand in de zomer te verlagen. De reden hiervoor is mij onbekend, maar ik denk dat het Waterschap hierbij een grote vinger in de pap heeft. Nu de draglines zijn vertrokken kan de natuur zijn gang gaan en je ziet wat er gebeurt.
De kreet: "nat en dras""berust dus niet op de realiteit want wat je ziet is dat de voor steltlopers aantrekkelijke slikvlaktes door voortgaande successie van de planten in een rap tempo dichtgroeien. Het uitzichtpunt op het gemaal aan de Noorderhooidijk is vrij uitzichtloos, er is gewoon niets meer te zien aan vogels. Alles ligt droog en groeit dicht.
Het vee, de paarden en koeien, kan de voortschrijdende plantengroei niet aan. Nu de dynamiek eruit is, na alle gegraaf, wordt het natuurgebied eentonig met hier en daar een plasje.
Direct na de inrichting was het gebied aantrekkelijk voor steltlopers zoals Steltkluten, Kemphanen en ook Grote zilvereigers, Roerdompen en zelfs een Kwak.
De stand van de waterallen en porseleinhoentjes holt achteruit. Het eerste Porseleinhoen moet nog gehoord worden dit jaar.
De meeuwenkolonie is opgedoekt en daarmee de Geoorde futen.
Die hoef je nu niet meer te verwachten of je moet weer draglines gaan inzetten en opnieuw gaan graven.
Je ziet hoe moeilijk het is om natuur te maken.
Als je van Pitrus houdt kom je zeker aan je trekken en in de toekomst komen er de bosvogels. Voorlopig zijn de polders nu vooral heel aantrekkelijk voor de tientallen Blauwborsten, Roodborsttapuiten, Grasmussen Sprinkhaanzangers en Veldleeuweriken en daar zullen we het mee moeten doen. En dat is natuurlijk ook heel bijzonder.
Guido Meeuwissen

[Joostvanbruggen]

Ik zou toch graag iets van Het Groninger landschap (althans ik meende dat het GL hier de beheerder is...) horen of er nog iets aan gedaan kan worden... Geen beschuldigingen hoor! Alleen zou ik willen horen wat de inspanningen zijn om dit soort processen tegen te houden...
Bijzonder vervelend dat in een jaar met relatief veel Porseleinhoenders er op een ongelofelijk mooie plek voor deze soort zoals de WBMP en de KWBP er geen gelegenheid is... Met zo'n soort zet je je gebied wel even heel goed in de schijnwerpers en op de kaart!

Erg jammer ook dat de Geoorde Futen nu dus ook weg zijn.. Landelijke populatie rond de 475.. Met een aantal broedparen van rond de 10-15 zit je snel op 3% van de landelijke populatie. Klinkt weinig maar is heel veel zker gezien de oppervlakte van het gebied.. Die zijn nu dus verloren.

[anaburen]

Ik ben vandaag weer wezen kijken, want de kijkhut in de WBMpolder is mijn favoriete plek. Ik ben bang dat we hier nog maar heel kort van kunnen genieten. Vanuit het pad naar de kijkhut toe zie je dat er nog maar heel weinig plas over is. Treurig. Ook het plasje bij het molentje is al aan het opdrogen. De Puttertjes hebben er geen last van en vliegen er vrolijk in de wilgen.
Heel voorzichtig de deur van de hut open gedaan want er broeden Boerenzwaluwen. Die kennen mij nu wel, maar gaan voor de zekerheid eerst maar weer op de tak voor de hut kwetteren en zingen en wachten tot de rust is weergekeerd.
De waterstand is alweer lager dan gisteren. Konikpaarden lopen te grazen op het terrein waar voorheen de Kokmeeuwen hun nesten hadden. Nog even en je kunt ze vanuit de hut aaien als je daar zin in mocht hebben, die paarden. En al die vossen die hier nu vrolijk ronddartelen zijn natuurlijk ook leuk voor de foto.
Er komen twee mannen de hut binnen. Het zijn vrijwilligers van het Groninger Landschap. Ik vraag wat zij er allemaal van vinden wat hier gebeurt en waarom.
'De beleidsmaker van dit gebied heeft meer op met planten en ziet dit als een plantengebied. Maar ze zullen toch de Natura 2000 regelgeving moeten volgen als ze hun subsidie willen houden. Er is nog geen beleidsplan opgesteld voor dit gebied.'
De ander zegt bitter: 'Binnenkort kunnen we hier aardappelen gaan poten.'
Ik denk dat binnen twee weken het hele gebied droog staat en overwoekerd gaat worden door successieplanten.
Dan lijkt het mij economisch gezien het handigst als er vanuit het Foxholstermeer even een sleuf wordt gegraven naar de kijkhut. Dan kunnen al die whiskyschuiten die nu in getale toenemen gewoon even bij de hut langsgaan voor de fricandel met ijs toe.

Ana

[Michel Krol]

http://www.eco.science.ru.nl/mibiol/Art ... %20H2O.pdf

Bovenstaande link adviseer ik iedereen die een beetje wil snappen wat Het Groninger Landschap doet (of juist niet doet) in de Westerbroekstermadepolder en de Kropswolderbuitenpolder. Zoals een ieder waarschijnlijk wel weet wordt het boezemwater in Groningen in de zomermaanden op peil gehouden middels het via Friesland inlaten van IJsselmeerwater, wat op zijn beurt via de IJssel weer afkomstig is uit de Rijn. Dit water is erg rijk aan sulfaat en bicarbonaat. In de natuur draait veel om de afbraak van organisch materiaal, wat door micro-organismen gebeurt. Dit is temperatuurafhankelijk wat inhoudt dat deze afbraak met name in de zomermaanden het snelste gaat. Op een gegeven moment is het hiervoor benodigde zuurstof in de waterfractie in de waterbodem (en in het water) op, en gaan de organismen over op anaerobe afbraak van organisch materiaal. Stoffen die hiervoor gebruikt worden zijn nitraat, sulfaat en bicarbonaat. Hierdoor wordt het redoxpotentiaal zo laag dat ijzergebonden fosfaten oplossen naar de waterlaag met de welbekende pitrusprairie, na vernattingsmaatregelen tot gevolg. Hoe meer sulfaat en bicarbonaat er in een watersysteem zitten, hoe langer dit proces doorgaat. Het Groninger Landschap heeft daarom besloten om in de zomermaanden geen water meer in te laten in de WBMP en de KWBP. We hebben dit jaar een heel droog najaar, winter en voorjaar gehad en de droogte van de afgelopen tijd heeft de waterstand drastisch verlaagd. Daar komt bij dat het Waterbedrijf Groningen ook behoorlijk aan ons grondwater in de WBMP trekt. Een heel verschil met bijvoorbeeld de Kropswolderbuitenpolder, die gemakkelijker zijn water houdt (of waar meer water toestroomt vanuit de zandrug van de Woldweg). Deze verdroging van de grond lijkt heel dramatisch. Met name het waterwild vertrekt. Een deel vindt in de buurt nieuwe gelegenheid (zoals de kokmeeuwen die nu aan het einde van de Osdijk zitten) en een ander deel verlaat het gebied. Door de verdroging worden echter de gereduceerde omstandigheden in de bodem weer opgeheven en omdat ijzer geoxideerd wordt, kan er ook na vernatting (met water zonder sulfaat en bicarbonaat) ook weer meer fosfaat worden gebonden, zodat, als de waterstand weer stijgt, het water schoner blijft en er minder algen, pitrus en kroos tot ontwikkeling komen. Al met al zal hierdoor uiteindelijk op de lange termijn een duurzaam laagveenmoeras met bijbehorende (water)plantensoorten tot ontwikkeling komen, waar uiteindelijk de vogels ook van profiteren. Dit soort dynamische watersystemen met extreme droogte en hoge winterwaterstanden zijn in Nederland misschien zeldzaam, maar elders in de wereld, waar de mens nog weinig aan hydrologische bemoeienis doet, is het heel normaal. Ook in vroeger tijden zal dit in Nederland een heel normaal verschijnsel zijn geweest. Zo normaal, dat de meeste moerasplanten in Nederland zelfs zijn gespecialiseerd in dit soort afwisselingen van nat en droog in winter en zomer.
Desalniettemin vermoeden wij dat we de waterstand deze winter, met behulp van neerslag, niet zo hoog zullen krijgen als voor een wetland wenselijk zal zijn. Daarom zullen we op het moment dat de waterkwaliteit in het Foxholstermeer aanvaardbaar ('s winters) waarschijnlijk besluiten om water in te laten, om zo deze winter een strategische waterreserve aan te leggen voor volgend voorjaar en zomer. Dat zal zo'n extreme droogte als dit jaar voorkomen (hoewel je ook kunt discussieren of periodieke extreme droogtes ook niet heel normaal zijn in een natuurlijk systeem).

De opmerking in een van de vorige berichten over de voorliefde voor planten bij de plaatselijke beheerder is irrelevant. Het Groninger Landschap laat geen soortsgroepen prefereren in haar beleid. We kijken naar een totaalsysteem waarin we streven naar een oorspronkelijke soortensamenstelling uit de verschillende soortgroepen. De plekken waar we aan duur botanisch beheer doen, zijn met zorg uitgezocht en deze liggen zeker niet in de KWBP en de WBMP. En waar we aan botanisch beheer doen, hebben we ook aandacht voor de overige soortgroepen als libellen, sprinkhanen, amfibieën, vogels etc.
Te vaak wordt gefocust op 1 soortgroep, terwijl het succes van een gebied vaak gelegen is in de subtiele samenhang tussen de verschillende soortgroepen. Mooi vak, ecologie!

Onze windmolens hebben overigens nauwelijks hydrologische invloed op de totale watervoorraad in de polders. Ze doen dienst als vispassage. (En de Putter staat al bijna een jaar stil, dus pompt zeker geen water uit het gebied).

Een ieder wens ik overigens veel plezier bij bezoeken aan onze gebieden! En wellicht is het ook een idee om vragen over het beheer gewoon aan de betreffende organisatie te stellen, in plaats van deze zonder kennis van zaken te bediscussiëren op een forum. Deze discussie kan beter plaatsvinden als de achterliggende reden bekend is.

Overigens draag ik Avifauna Groningen een warm hart toe!

Met vriendelijke groet,

Michel Krol
Beheerder Rayon Zuid
Het Groninger Landschap

050 313 5901

[Joostvanbruggen]

Dag Michel,

Ten eerste: Erg prettig dat het Groninger Landschap reageert op de (oa) door mij geplaatste oproep om te reageren.. Ik had de vraag uiteraard persoonlijk kunnen stellen maar het is iets waarover waarschijnlijk wel meer mensen verbaasd zijn. Ik zie in mijn verbeelding de mensen de WBMP al benaderen en dan de opmerking maken dat het Groninger Landschap de boel 'zomaar' laat verdrogen.. Hoe kunnen ze.. Op die manier. Juist omdat dit sinds recente jaren toch echt een ware aanvulling is in het Groninger landschap en een traktatie voor het oog zijn veel mensen buitengewoon enthuosiast over dit gebied en het Groninger Landschap.. Daariom is het ook beter dat je publiekelijk reageert en dat het niet aan slechts 1 persoon wordt gemailt als die persoon je had benaderd.

Voor de gekozen strategie van Het Groninger Landschap valt nu ineens iets te zeggen en ik zie de situatie nu ook in een ander daglicht. Al valt er natuurlijk altijd over te discussieren...Nogmaals bedankt voor je uitegbreide toelichtingen!

Joost van Bruggen

[meeuwiss]

Michiel bedankt voor de uitvoerige toelichting. Begrijp de gang van zaken nu iets beter. Waterontrekkibng voor de drinkwatervoorziening van een grote stad is natuurlijk onvoormijdelijk, daar kan je niets tegen doen.
De situatie in de polders is verre van natuurlijk naar mijn idee en niet vergelijkbaar met de tropen. In vroeger tijd, voor de kanalisatie van de Hunze, trad deze rivier in de winter buiten zijn oevers en bovendien kon het zoute zeewater bij stormvloed ver het binnenland instromen. Dat was de natuurlijke situatie, met alle gevolgen vandien.
Voor vogelliefhebbers, die al jaren de ontwikkeling in de polders volgen en ook best wat van plantjes weten, is de huidige verdroging moeilijk te verteren.
Waar is de tijd dat de Porseleinhoentjes en Waterallen met jongen (!), ook in hartje zomer, tot op enkele meters van de kijkhut op het slik liepen. Dat was echt heel uniek in de provincie Groningen en de beloning voor het beheer door het GLS. Daar hebben we allemaal enkele jaren van genoten en wellicht speelt de heimwee naar die tijd een rol bij de beoordeling van de huidige toestand.
Guido Meeuwissen

[anaburen]

Michel Krol: hartelijk dank voor de toelichting; nu begrijp ik een en ander veel beter. Prima toch om dat in dit forum uit te leggen? Niks mis met de procedure. En ook bedankt voor de link. Ik heb alles gelezen en wil iedereen adviseren om ook even op die link te klikken. Een kind kan het!

Vandaag was ik weer in de Westerbroekstermadepolder, omdat ik het zo fascinerend vind wat daar gebeurt.
Er is alweer een flink stuk plas drooggevallen.
De Boerenzwaluwen proberen nog steeds te broeden in de kijkhut. Het licht is vandaag heel bijzonder en het blauw van de zwaluwtjes schittert onwaarschijnlijk in de zon.
Dan zie ik twee mannen door het terrein lopen. Ik weet dat het twee medewerkers van het Groninger Landschap zijn, want die zag ik zonet met de auto op het fietspad rijden. Als ze vlakbij de kijkhut zijn spreek ik ze door het kijkluik aan, als een krantenverkoopster in een kiosk. Ze zijn heel vriendelijk en communicatief.
'WIJ hebben de waterstand niet kunstmatig verlaagd', zegt de ene. 'We kunnen nu geen water uit het Foxholstermeer in laten stromen, dat leidt alleen maar tot verruiging. Neenee, jaja, dat weet ik. Zou het Michel Krol zijn? Ik wil uitroepen 'Tuurlijk, teveel sulfaat en bicarbonaat.' maar dat staat eigenlijk ook weer gek als dame vind ik.
'Bovendien komen er nu allerlei vogels die je hier anders nooit ziet.' En dat is zo. Het is er momenteel een vogelparadijs: Witgatjes, Bosruiters, Zwarte Ruiters, Kleine Plevieren, Kemphanen, alles paradeert door het slik vlak voor de kijkhut.
Hij denkt dat, als de lente meewerkt, het er hier volgend jaar weer als vanouds kan uitzien. De Kokmeeuwen zijn nu verhuisd naar de Osdijk en daar zijn ook twee paartjes Geoorde Futen. Het klinkt allemaal heel geruststellend.
Zijn collega is inmiddels vast komen te zitten in de blubber. Wie zei er dat het hier drooggevallen is?


Ik roep ze nog na: 'Kijk vanavond maar even op het forum van Avifauna Groningen!'

Ana

[anaburen]

We zijn nu ruim een maand verder en gister ben ik er nog weer eens gaan kijken.
De plas voor de kijkhut is sinds een week helemaal verdroogd. Geen slikparadijsje meer met Kemphanen, allerlei soorten ruiters en Kleine Plevieren. Alleen aan de rechterkant van de kijkhut is nog wat water met Lepelaars, Tureluurs, Grutto's, Witgatten en eendjes. Dat stuk valt nu echter ook in hoog tempo droog.


Er ontstaat nu nieuwe vegetatie. Interessante plantjes waarvan ik de naam wel eens zou willen weten. Kan er niet eens een botanicus gaan kijken? Volgens mij zit er zelfs een orchidee bij (eerste plaatje).


In plaats van het domein van steltlopertjes lijkt het nu het terrein van roofvogels te worden. In de aarde staan een drietal stokken (fotografenwerk?) waarop bijna altijd een Torenvalk zit te koekeloeren.
Een vrouwtje Bruine Kiek vliegt er meestal een paar rondjes en ik lees bij de waarnemingen van 4 augustus: "Boomvalk. Vloog recht op de hut af en ging er op zitten. Helaas geen foto kunnen maken."
Gister zag ik al van verre de Bruine Kiek in de buurt van de hut cirkelen. In de hut aangekomen een Torenvalk op een van de drie paaltjes en daarna heel lang niks. Alleen maar witte kwikken. Na mijn tweede boterham vloog er ineens iets wat geen Buizerd, Kiek, Boom- of Torenvalk was met luid en rauw geschreeuw direct voor de hut langs. Voor ik mijn camera kon pakken was hij alweer ver weg. Maar hij bleef dicht in de buurt jagen zodat ik hem toch nog heb kunnen platen.


Even verderop vloog er nog een. En toen die twee samen wegvlogen voegde zich een derde bij hen.

Ana

[Maico]

Ik ben er gister ook nog even geweest, vrijwel geen water meer over.
Wat de planten betreft, de eerste lijkt mij slangenwortel, de tweede een soort waterweegbree (mogelijk slanke), de derde en vierde kan ik niet goed zien en de laatste lijkt me perzikkruid.

[anaburen]

Heel fijn. Bedankt!

Ana

[anaburen]

Ik ben al enkele maanden niet meer in de wbm geweest. Er was geen vogel meer te zien.
Deze week had ik contact met Michel Krol, de beheerder Rayon Zuid van het Groninger Landschap. Hij is op de foto van 6 juli de man met de hoed. Zijn collega met de blonde lokken is Alwin Hut.
Er is vanuit het Foxholstermeer weer water in de polder gelaten. ´De droogval van afgelopen zomer is zeer voordelig voor riet. Vreemd genoeg zal dus de droogval uiteindelijk zorgen voor een gezonder moeras. Volgend jaar zomer zal de polder waarschijnlijk weer uitdrogen. Ik denk niet dat het zo veel zal zijn als afgelopen jaar, want we hadden een erg droge winter, lente en zomer. En dat soort extremen komen niet elk jaar voor. Er zit weer van alles: Pijlstaarten, Slobeenden, Smienten, Kuifeenden, Wintertaling, Blauwe Kiekendief, etc.’
Dus ik ging vandaag maar eens kijken, hoewel het windkracht 6 was op mijn fiets.
En ja: wat een geruststelling! Water alom! Ik werd er een beetje ontroerd van.



In de hut trof ik een vrijwilliger van het Groninger Landschap, Geert. Hij verricht er tellingen voor SOVON.
Hij had zojuist een Klapekster gezien.
De hut wordt momenteel gebruikt door een Velduil. Er liggen uitelkaargepulkte braakballen: allemaal veldmuizenbotjes.
Geert vertelde wat hij hier de afgelopen jaren heeft waargenomen: Zwarte Spechten, Kraanvogels, Zwarte Ooievaars, Bonte Kraaien, Beflijsters, Visarenden, Purperreigers, Porceleinhoenderen en Waterrallen. Maar de laatsten vind je er niet meer sinds het er zo droog is.
Vandaag zijn er drie bevers uitgezet in het Foxholstermeer. In totaal zijn het er nu acht en het lijkt erop dat ze er kunnen overleven.

Met Geert maakte ik een wandeling door de polder.
Het wemelt er werkelijk van de veldmuizenholen in de Westerbroekstermadepolder. Dat is fijn voor de Velduil. Veel vogels hebben we niet gezien, maar dat kwam vooral door de wind zei Geert. En toen begon het ook nog te regenen. En toen moest ik met windkracht 6 nog steeds niet in de rug terug naar Groningen.
Wat ik wel begrepen heb van een en ander is dat de vogels zich wel redden in die polder. Als vogelaar moet je misschien een paar kilometer omfietsen om de Geoorde Futen te kunnen blijven zien. Moeilijker is het om de vegetatie te beheren en te beheersen.

Ana